Açmeya çiçeği, eşmeya çiçeği ve kupa çiçeği gibi isimlerle de bilinir. Bromeliaceae familyasının üyesi olan bu çiçek Aechmea fasciata türüdür. Gösterişli pembe çiçekleri nedeniyle oldukça dekoratif bir salon bitkisidir. Desenli yapraklarıyla da göz büyüleyen açmeya çiçeği, dekoratif bir iç mekân bitkisidir. Bu bitkinin anavatanı ise Brezilya’dır.

Bu cinsteki bitkiler, tropikal Amerika’da bulunur. Aechmea bitkileri, genellikle otsu ve rozet şeklindedir. Yaprakları, genellikle koyu yeşil renktedir ve kenarlarında dikenli çıkıntılar bulunur. Çiçekleri, genellikle sarı, turuncu veya kırmızı renktedir ve bir bract adı verilen bir koruyucu yaprak tarafından çevrelenir.

Alt Cinsleri

• Aechmea subg. Aechmea Baker
• Aechmea subg. Chevaliera (Gaudichaud ex Beer) Baker
• Aechmea subg. Lamprococcus (Beer) Baker
• Aechmea subg. Macrochordion (De Vriese) Baker
• Aechmea subg. Ortgiesia (Regel) Mez
• Aechmea subg. Platyaechmea (Baker) Baker
• Aechmea subg. Podaechmea Mez
• Aechmea subg. Pothuava (Baker) Baker
• Aechmea subg. Streptocalyx ined.

Türleri

• Aechmea aculeata
• Aechmea chantinii
• Aechmea fasciata
• Aechmea fulgens
• Aechmea fulgens var. minor
• Aechmea gustavoi
• Aechmea lingulata
• Aechmea mariae
• Aechmea mertensii
• Aechmea nudicaulis
• Aechmea pectinata
• Aechmea recurvata
• Aechmea rhodocyanea
• Aechmea squarrosa
• Aechmea strobilantha
• Aechmea villosa

Genel Özellikleri

• Açmeya çiçeği, epifit özellikler gösterir. Buna karşın süzek topraklara uyum sağlayabilen bir bitkidir. Kış aylarındaki iklimin uygun olduğu yerlerde bahçede yetiştirebileceğiniz bir bitkidir.
• Gösterişli pembe çiçeklere sahiptir. Bu çiçekler nedeniyle süs bitkisi olarak çokça tercih edilir. Bunun yanı sıra desenli yaprakları da oldukça ihtişamlı bir bitki havası vermektedir.
• Açmeya çiçeği, Güney Amerika’da bulunan Brezilya’da deniz seviyesinden yaklaşık olarak 550 metre ve daha yüksek rakımlarda yaşar. Bu bölgede yoğun nemli alanlardaki dağ ormanlarında doğal olarak yetişir. Genellikle ağaçların üzerinde bir epifittir.
• Doğal ortamında gece nemi, bitkinin yapraklarında öncelikle buğulaşma sonrasında ise su damlacıkları oluşur. Bu damlacıklar eşmeya yaprakları arasında birikir. Az yağışlı dönemlerde bitki su ihtiyacını bu şekilde karşılar.
• Açmeya çiçeğinin yaprakları arasında biriken böcek ölüleri, kuru yapraklar, kuş pislikleri biriken su içinde çürür ve sonuç olarak gübreye dönüşür. Açmeya çiçeği bu şartlarda beslenerek daha iyi bir gelişim sergiler.
• Açmeya çiçeği genel olarak yaz aylarının sonunda sıcaklık azaldığı zaman çiçeklenmeye başlar. Çiçeklenme için gündüz saatlerinin kısalması gerekir. Bir yaşından itibaren çiçeklenmeye başlayabilir fakat genel olarak bunun için 3, 4 yaşını beklemeniz gerekir. Bu dönemde yaz ile kış ayları arasında herhangi bir zamanda çiçeklenebilir.
• Eşmeya çiçekleri aylar boyunca yaşamaya devam ederler. Çiçeklenmesiyle ilgili olarak en önemli konu, çiçek açmasıyla birlikte bitkinin de ölmesidir. Dipten gelişen eşmeya bitkisi fideleri büyüyerek, ölen ana bitkinin yerini alacaktır.
• Açmeya çiçeğinin bakımında hata yaparsanız, ne kadar beklerseniz bekleyin çiçek açmayacaktır. Bu bitkinin çiçekleri, kapsüllerin içerisinde yer alır. Bu kapsüller öncelikle mavidir. Sonrasında kırmızılaşır ve solar. Çiçek kapsülleri, sapın ucunda gösterişli, dekoratif ve pembe renklidir. Ortalama olarak 6 ay boyunca canlılığını korur.
• Açmeya çiçeği uzun saatler sürmemesi koşuluyla eksi dereceye kadar dayanaklıdır. Bu soğuklarda yıpransa da yaşamaya devam edecektir. Eğer soğuklar uzun sürerse bitkinin yaprakları donacak ve kuruyacaktır. Bu yapraklar kurusa da, daha fazla soğuğa maruz kalmadığı sürece ilkbahar aylarında yan sürgünlerden yeniden canlanacaktır.
• Akdeniz ikliminde kış aylarında açmeya çiçeği herhangi bir sorun olmadan yetişecektir. Daha soğuk iklimlerde hava sıfırın altına düşerse soğuklardan korumanız gerekir.

Açmeya Çiçeği Bakımı

Akdeniz ikliminde yaşıyorsanız, açmeya çiçeğini bahçeye ekmeniz ya da saksıyı dışarda tutmanız daha olumlu sonuçlar verecektir. Eğer bahçede toprağı tamamen uygun hale getirebiliyorsa, bahçe en güzeli olacaktır. Saksıda açmeya çiçeği bakımı yapıyorsanız ve kış iklimi çok uygun değilse yalnızca yaz başından sonuna kadar dışarda tutun. Bu noktada dikkat etmeniz gereken konulardan biri, yazın hava çok sıcak ve kuruysa dışarda tutmamanız gerektiğidir. Kuru hava ve aşırı sıcaklar eşmeye çiçeğini ciddi zararlar verir.

Konum

Açmeya çiçeği, gece saatlerinde hafif serin olan esintiye ihtiyaç duyarlar. Gece saatlerinde haftalar boyunca sıcak ve esintisiz kalacağı kapalı odalarda yaşamaları mümkün değildir. İyi bir gelişim göstermesini istiyorsanız gece havadarlığını sağlamanız gerekir. Kış aylarında hava akımlarına ciddi ihtiyacı yoktur fakat gece saatlerinde bulunduğu ortam ne kadar sıcaksa, o denli esinti alması gerekir.

Nem

Açmeya çiçeği neme ihtiyaç duyan bitkilerden biridir. Bununla birlikte nem konusunu fazla abartmaya gerek yoktur. Ankara gibi kuru bir ortamda dahi yeterli nem sağlayacaktır. Yaz mevsiminde havaların aşırı sıcak ve kuru olduğu yerlerde, nem oranını artıracak bir çözüm uygulamanız gerekir. Saksının altında taş ve su dolu bir tepsi koymanız bu sorunu çözmenize yardımcı olacaktır. Ancak tepsideki suyun saksıya değmediğinden emin olmalısınız.

Güneş

Açmeya çiçeği güneşi seven bitkilerden biridir. Bu nedenle doğrudan güneş alması faydalı olacaktır. Yalnızca yaz mevsiminde öğle güneşinden korumanız daha iyi olacaktır. Bununla birlikte bu saatlerdeki güneşi alsa da uyum sağlayabilir. Yaz günlerindeki bunaltıcı öğle güneşini filtrelemeniz daha iyi bir gelişim sağlayacaktır. Özellikle yaz sıcaklarının çok fazla olduğu Akdeniz ve Ege gibi iklimlerde öğle güneşini filtrelenerek alması gerekir. Bunun dışında güneşi doğrudan alması daha iyidir.

Sulama

Açmeya çiçeğinin toprağı tamamen kuru olmaması gerekir. Kısa sürelerde dahi kupkuru kaldığında sorun yaşayacaktır. Hava sıcaklıkları 22 derecenin üzerine çıktığında toprağın üst yüzeyinde kuruma gördüğünüz anda sulama yapmalısınız. Eğer 30 derecenin üzerine çıkarsa her gün sulamanız daha iyi olacaktır. Sıcaklıkların 20 derecenin altında düştüğü zamanlarda ise toprağın üst yüzeyi tam kurumadığı sürece sulama yapmamalısınız.

Bitkinin yapraklarının arasındaki boşlukları da hava 22 derecenin üzerinde olduğunda suyla doldurun. Bu suyu en fazla haftada bir kez bitkiyi ters çevirerek boşaltmalısınız. Bunun ardından suyu yeniden doldurun. Hava sıcaklıklara daha düşük olduğunda ise yapraklara su doldurmamalısınız.

Gübreleme

Gelişme dönemi boyunca Afrika menekşesi besini, orkide besini ya da genel amaçlı besin kullanabilirsiniz. Kış aylarında ise besine ihtiyacı yoktur. Besini her 3-4 sulamada bir kez vermeniz yeterlidir. Besinli suyu yapraklarına fısfıslamanız oldukça faydalı olacaktır. Eğer gece esintisi varsa, besin çok daha faydalı hale gelir.

Sıcak zamanlarda, her dört sulamadan birinde besinli suyu yapraklara da doldurmalısınız. Ancak bu besinli suyu 4/1 oranında seyreltmeniz gerekir. Yaprakların arasında döktüğünüz besinli suyu 24 saat sonrasında mutlaka boşaltmalısınız. Yapraklarına besinli su fısfıslama işlemini ise yaz mevsiminde dilediğiniz sıklıkta yapabilirsiniz.

Esinti

Açmeya çiçeğinin yaz gecelerinde sıcak ve havasız odalarda kalması durumunda sağlığı bozulacaktır. Bu süreç sonunda bitkinin ölümüyle sonuçlanır. Bu nedenle yaz aylarında esinti oldukça önemlidir. Kışın serin dönemde esintiye gerek yoktur. Eğer bitki havasız odada kalırsa ve toprağı ıslaksa çok hızlı bir şekilde çürür. Bunun yanı sıra yaz gecelerini dışarda geçirmesi, gelişimin hızlanmasını da sağlayacaktır. Evde bitki serinde kalmaz ve esinti almazsa gelişim göstermeyecektir.

Temizlik

Açmeya çiçeği bakımında temizlik de önemli konulardan biridir. Yapraklarda zaman içerisinde toz birikir. Bu toz ev koşullarında bitkinin sorun yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle haftada bir kez duş altında yıkamanız ya da nemli bir bezle silmeniz faydalı olacaktır. Temizlik sayesinde açmeya çiçeği daha rahat nefes alacağı için gelişimi daha iyi olacaktır.

Çiçekler Solduğunda

Açmeyaların çiçekleri uzun süreler boyunca canlılığını korur. Solduğu zaman ise çiçek sapını dipten kesmelisiniz. Daha sonra bakımında hiçbir değişiklik yapmadan devam etmelisiniz. Çiçeklenme yaşanmadan önce ya da çiçek açtığı ilk zamanlarda yavrular verecektir. Ana bitkiniz ölmeye başlarken, yavrularını besleyecektir. Bu süreçte bitki bütün besin kaynaklarını ve enerjisini yavrulara aktarır. Çiçeklenmenin ardından ana bitki ölecektir. Yavru bitkiler ise yaşamaya devam ederler.

Açmeya Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi açmeya çiçekleri solduktan sonra yavaş yavaş ölür. Bu süreç bir ile iki yıl arasında değişiklik gösterir. Doğru bir bakım ile çiçek açmadan önce çok iyi gelişen açmeya çiçeği 10 kadar yavru verebilir. Dipten gelişen bu yavrular zamanla büyüyerek, ana bitkinin yerini alır. Çiçek bozulduğunda yavruları hemen ayırıp ana bitkiyi atmayın. Ana bitki ölene kadar yeni yavrular verebilir.

Yavruları Ayırma İşlemi

Açmeya çiçeği çoğaltma işlemi oldukça basittir. Dip sürgünleri ayırarak yeni bitkiye sahip olabilirsiniz. Bu noktada dikkat etmeniz gereken konu, yavrunun ana bitkinin üçte biri kadar gelişmiş olmalıdır. Bu süreçte bekleme süresini uzatmanız daha iyi olacaktır. Bu sayede fideler çok daha fazla güçlenir. Yavrular ana bitkiye bağlı olduğu sürece çok daha iyi ve hızlı bir şekilde gelişirler. Yavrular küçükken ayırmaya kalkarsanız, tutması çok zor olacaktır. Tutsa dahi yavaş gelişim gösterir.

Açmeya çiçeğinize ne kadar iyi bakarsanız, yavrularınız da o kadar iyi ve güçlü olur. Bu sayede yavruları erkenden anadan ayırabilirsiniz. Bu durum ana bitkinizin tekrar yavrulama ihtimalini artıracaktır.

Yavruları ayıracağınız dönemde gece saatlerindeki sıcaklık en az 12 derece, gündüz saatlerinde sıcaklık en az 22 derece olmalıdır. Bunun dışındaki zamanlarda yavruları ayırmamanız daha iyi olacaktır. Bu sıcaklıkların dışında köklenmeleri pek mümkün değildir.

Fidelerin Ekimi

Ana bitkiden ayırdığınız yavruları yarım litrelik küçük saksılara ekebilirsiniz. Eğer yavrular çok küçükse daha küçük saksı tercih etmeniz daha iyi olacaktır. Saksıdaki toprak miktarı oldukça önemlidir. Yavrular çok küçükse toprağı 2/3 boyutunda doldurduğunuz yarım litrelik saksı da tercih edebilirsiniz. Toprak fazla olduğunda yavrunuzun çürüme ihtimali ortaya çıkar.

İlk olarak bu saksılarda bakım yaptığınız yavruları sonraki ilkbahar mevsiminde 1 litrelik saksılara geçirmelisiniz. Ancak bitkiniz çok hızlı biçimde geliştiyse 20 santim ebadı olan saksıyı tercih etmeniz daha iyi olacaktır. Bu genişlik, ilerleyen dönemde dipten verilecek yavruların sıkışmaması açısından önemlidir. Saksınız ne kadar büyükse ponza taşı oranını da fazla tutmanız daha iyi sonuç almanızı sağlar.

Toprak Seçimi

Açmeya çiçeği yavruları süzek ve havadar bir toprak isterler. Bunun yanı sıra bitki besini karıştırarak verdiğiniz sudaki elementleri de tutması lazım. Yarım litrelik saksıya küçük fideler dikecekseniz 2 ölçü torf toprağa, 1 ölçü ponza ve 1 ölçü iri taneli dere kumu karıştırmalısınız.

İkinci yıla geldiğinizde açmeya çiçeği çok gelişim göstermemişse 12 santim çaplı ve 1 litre hacimli saksıya dikmelisiniz. Eğer bu yıl içinde çiçeklendiyse bir daha saksı değiştirmemelisiniz.

Çiçeklenme yaşanmadan önce iyi gelişmiş ve büyük yapraklara sahip olan açmeya çiçeğini ikinci ya da üçüncü yılda 20 santim ebatlı, 15 santim derinlikli bir plastik saksıya dikmelisiniz. Bundan sonra bir daha saksı ve toprak değişimi yapmanıza gerek yoktur. Bitkiniz büyümüş ancak çiçeklenmemişse sonraki ilkbahar mevsiminde aynı büyüklüğü sahip çömlek saksılara dikmelisiniz. Bu durumda 3 ölçü torf toprağa 1 ölçü ponza taşı karıştırmanız gerekir.

Yavruları ekeceğiniz zaman saksının dibine ağır çakıllar yerleştirmeniz ve boşlukları iri taneli dere kumuyla tamamlamanız fayda sağlayacaktır. Açmeya çiçeği zaman içinde ağırlaşacağı için saksının devrilme ihtimali vardır. Bunun yerine ağır çömlek saksılar da tercih edebilirsiniz.

Açmeya Çiçeği Problemleri ve Hastalıkları

Açmeya çiçeği zararlılara ve hastalıklara açık sayılabilecek bitkilerden biridir. Bununla birlikte birçoğuyla ilgili ciddi endişeler yaşamanıza gerek yoktur. Örnek vermek gerekirse yapraklarının uçlarının kuruması genel olarak normal karşılanır.

Yapraklarda Kuruma

Açmeya çiçeğinin eski yapraklarının ucunda kuruma olması normaldir. Böylesi bir durumla karşılaştığında panik yapmanıza gerek yoktur. Kuruduğunda uç kısımları makasla kesmeniz yeterli. Bu sayede yavaş yavaş kısalacaklar. Ancak eğer yeni çıkan genç yapraklarda kuruma oluyorsa, bakım konusunda bir hata yaptığınız anlamına gelir. Bu rehberde verdiğimiz tüm bilgileri ayrıntılarıyla inceleyerek bakımdaki hatanızı bulmaya çalışmalısınız. Hem toprağı hem de yaprak aralarına sulama işlemini ihmal ederseniz daha fazla kurumuyla karşılaşabilirsiniz. Bunun yanı sıra yaprakların kirlenmesi ve besin eksikliği de kurumalarda etkilidir.

Kök Çürümesi

Açmeya çiçeğinde kök çürümesi çok yaygın ortaya çıkan bir sorundur. Bu sorunun temelinde genellikle yanlış toprak seçimi gelir. Bunun yanı sıra soğuk dönemlerde gerekmediği halde dahi sulama yapılması da kök çürümesine neden olmaktadır. Bunun yanı sıra yaz mevsiminde toprak ve saksı fazla ısınmışken yapılan sulamalar da bitkiye zarar verecektir.

Gece saatlerinde kapalı mekânlarda, sıcak ve esintisiz havanın çok uzun süreler boyunca sürmesi ve toprakta aşırı ıslaklık çürümelere neden olacaktır. Gece saatlerinde esinti, havadarlık ve 20 derecenin altındaki serinlik olmazsa olmazdır.

Zararlılar

Açmeya çiçeğine en çok musallat olan zararlılar örümcek bitleri ve unlu bitlerdir. Bu tip bir sorunla karşılaştığınız zaman nemli bir bezle hemen silmelisiniz. Özellikle sıcak zamanlarda örümcek bitler çok hızlı biçimde ürerler. Yaprakları silseniz dahi ertesi günü yeniden ürediklerini görebilirsiniz. Gözle görmüyorsanız dahi her gün yaprakları düzenli olarak silmeye devam etmelisiniz. Eğer tamamen yok olduklarını düşünüyorsanız, önlem olarak haftada bir nemli bezle temizleye devam etmelisiniz. Gözle görülmeseler dahi örümcek bitler yaşıyor olabilirler. Yapraklardaki bitler, mantarların ortaya çıkmasına neden olabilir. Eğer silmek sizin için zorsa bunun yerinde duşun altında tazyikli suyla da yıkayabilirsiniz.

Açmeya Çiçeklenme Sorunları

Açmeyalar, gösterişli ve iri çiçekler açar. Ancak bu durum doğru bir bakıma bağlıdır. Doğru bir bakım yapıldığı zaman yavrular çok hızlı ve güçlü şekilde büyür ve birkaç sene içerisinde çiçek açarlar. Temmuz ayının ortasından ağustos ayının ortasına kadar hafif bir susuzluk sıkıntısı çekmesi ve ağustosun ortasından sonra normal bakıma dönmesi tomurcuk vermesini sağlar. Bu dönemde gece karanlıkta kalması gerekir.

Üç ya da dördüncü yaşına geldiği zaman açmeya hala çiçek açmamışsa temel sorun hatalı bakımdadır. Bu nedenle güneş, besin, esinti, gece şartları gibi bakım uygulamalarına dikkat etmelisiniz. Rehberimizde bu uygulamaların tamamını anlattık. Bunları mutlaka dikkatlice okumalısınız. Kimi zaman açmeya çiçeği yeterince magnezyum alamayabilir. Bu durumda da çiçek açmazlar. Buna engel olmak için ayda bir defa, iki gün boyunca açıkta bekletip gazı tamamen uçmuş olan doğal maden suyuyla sulama yapabilirsiniz.