Altın çilek ağacı, günümüzde en çok merak edilen bitkilerden biridir. Bunun temel nedenlerinden biri meyvesinin ticari açıdan oldukça değerli ve önemli olmasının yanı sıra, son derece şifalı bir meyve olmasıdır.
Taze ve kurutulmuş olarak tüketilebilen bu bitki, İnka eriği ve yer kirazı isimleriyle de bilinmektedir. Buna karşın ne erik, ne kiraz ne de çilekle herhangi bir ilgisi yoktur. solanaceae (Patlıcangiller) familyasına ait olan altın çilek, Physalis peruviana türüdür. İngilizcede gooseberry ve golden berry isimleriyle bilinir.
Altın Çilek Bitkisi Nerede Yetişir?
Latince adından da anlaşılacağı üzere altın çilek anavatanı Peru olan bitkilerden biridir. Bunun yanı sıra doğal olarak Şili ve Bolivya'da ormanlık alanların yüksek dağ yamaçlarında da yetişir. Güney Amerika'ya özgün olmasına karşın birçok farklı iklime son derece uyumludur. Avustralya'dan Hindistan'a kadar birçok farklı yerde bu çileğin yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Lezzetli meyvesinin yanı sıra dekoratif amaçlı olarak da yetiştirilebilmektedir. Güney Amerika'da 3 bin metre yüksekliklerde harika gelişir. Bununla birlikte dünya çapında çok farklı ortamlara uyum sağlamıştır.
Altın Çilek Bitkisi Özellikleri
Her ne kadar altın çilek ağacı olarak anılsa da bu bitki aslında yarı otsu çalı formunda ya da tırmanıcı, yerde sürünücü özelliklere sahiptir. Birkaç yıl boyunca sorunsuzca yaşayabilir. Kış aylarında soğuklara ise kültivarına bağlı olarak eksi 1 ila eksi 9 dereceye kadar dayanır. Kış mevsimde soğuklarda ölmediği sürece yapraklı kalır ve gelişmeye devam eder. Meyvenin verimli olması en fazla 3 yıl boyunca mümkündür.
Bu bitkinin meyvesi ince bir kılıfta bulunan son derece değerli bir üründür. Büyüklüğü ortalama olarak küçük bir ceviz kadardır. İçindeki meyvesi ise ancak bir fındık boyutunda olur. Meyvenin boyutu, bitkinin kültivarına, toprağa ve sulanmasına göre değişiklik gösterir. Meyveler, ciddi oranda A, B ve C vitaminlerinin yanı sıra, demir, fosfor ve protein içerir.
Uyarı: Altın çilek meyvesini ham halinde yememelisiniz. Ham meyveler zehirleyicidir ve ciddi sıkıntılar yaratabilir.
Altın Çilek Bitkisi Nasıl Yetiştirilir?
Altın çilek bitkisini çok iyi güneş alan, kuvvetli rüzgarlardan kısmen korunan bir yerde yetiştirmelisiniz. Bu bitkinin yetiştirilmesiyle ilgili önemli bir ipucu ise; domates tarımına uygun olan yerlerde yetiştirebilmenizdir. Bununla birlikte bu bitkinin düzenli tarım bitkisi olmadığını unutmamalısınız. Boş arazilerde hiç bakım görmese dahi gür bir şekilde gelişir. Yabani ot gibi düşünebilirsiniz. Düzenli bir bakım yapıldığı zaman meyvelerinin verimi de düşmektedir. Uygun iklim şartları sağlandığı takdirde sonbahar aylarına kadar devamlı meyve verir. Sonbahar ve kış aylarında çok soğuk olmayan iklimlerde tüm yıl boyunca kesintisiz olarak meyve oluşturur.
Toprak
Yukarıda da söylediğimiz gibi bu bitkiyi hiçbir bakım yapmamanız gerekir. Bakım yapmadığınız sürece her türlü toprakta rahatlıkla gelişim gösterir. Kontrollü bir altın çilek yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız ise çok kumlu, suyu iyi süzdüren, fakir topraklar tercih etmelisiniz. Bu tip kumlu ve fakir topraklarda, az miktarda gübreyle çok daha fazla çiçeklenme yaşar. Bu çiçeklenme sonucunda ise çok verimli bir şekilde meyve verir. Aynı zamanda çok az miktarda azotça düşük suni kompoze gübre kullanmanız da faydalı olacaktır.
Sulama
Bu bitki genel olarak pek su istemez. Bununla birlikte sabahın erken saatlerinde yapraklarını kontrol etmelisiniz. Eğer yapraklarda pörsüme yoksa su vermenize de hiç gerek yoktur. Eğer yapraklar pörsümeye başlamışsa, bolca su verin.
Altın Çilek Üretimi ve Meyve Hasadı
Altın çileğin meyve vermesi dönemsel değildir. Uygun şartlarda tüm yıl boyunca durmaksızın meyve verirler. Meyvesinin kılıfı tamamen sarardığında ya da kuruduğunda olgunlaşmış demektir. Meyvenin rengi ise kültivara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Adı altın olsa da hafif yeşilimsi hardal renginde meyveler verebilirler.
Meyveler yeşilken dökülebilir. Bu meyveler zaman içinde kendi kendine olgunlaşır. Bu meyveleri gördüğünüzde panik yapmanıza gerek yoktur, bu son derece olağandır. Temiz ve güneşli bir yerde bekletmeniz halinde daha hızlı bir şekilde olgunlaşırlar.
Meyveler olgunlaştıktan sonra hasat edebilirsiniz. Hasat ettiğiniz meyveler bir aydan daha fazla hiç bozulmadan kalacaktır. Herhangi bir soğutucuya koymanıza gerek yoktur. Yalnızca rutubetten uzak, havadar bir yerde depolamanız yeterlidir.
Altın Çilek Budaması Nasıl Yapılır?
Meyvelerden ilk sararmaya başlayanları tespit edin ve bu meyveye kadar olan tüm yaprakları koparın. Genel olarak daha yaşlı olan alt yaprakları budayarak, bitkide gelişimi teşvik edebilirsiniz. Bu yapraklar bitkinin enerjisini gereksiz yere almaktadır. Bunun yanı sıra güneş görmeyen, üst üste binen yaprakları da koparabilirsiniz. Yaprakların budak bırakarak kesilmesi gerekir.
Tüm bunlara karşın budama yapmasanız da çok sorun olmayacaktır. Bahçede baktığınız altın çilek bitkisi hiç budama yapmasanız da kendi kendine çok iyi biçimde gelişecektir. Eğer bitki bakımına yeni başladıysanız, bu bitkiye hiç ellemeseniz daha iyi olur.
Altın Çilek Nasıl Çoğaltılır? Altın Çilek Fidesi Üretimi
Tohumları yaz mevsiminin sonuna doğru ekmeniz, ilk yıl yüksek verimli meyve hasadı yapmanızı sağlayacaktır. Kış aylarının soğuk olduğu iklimlerde altın çilek fidesi için soğuk sera ya da hafif ısıtmalı bir sera ayarlamalısınız. Tohum bu şartlarda kısa sürede mini fideler çıkarır. Bu fideler, kış boyunca gelişim gösterecektir. Bu sayede ilkbahar mevsimiyle birlikte sürekli çiçeklenme yaşar.
Altın çilek tohumunu ekmeden önce toprağı kabartmalısınız. Daha sonra tohumları rastgele serpmeniz yeterli olacaktır. Serptiğiniz tohumları sonrasında iyi biçimde sulayın. Tohumlar çimlendiğinde altın çilek fidesi çok küçük olarak çıkacaktır. Eğer toprağınız fazlaca kumlu değilse fidelerin birçoğu ölebilir. Bu nedenle toprağı iri taneli dere kumu, taş ve gübresiz toprakla hazırlamalısınız.
Altın çilek fidesi 5 santimi aştığı zaman güçlendiği anlamına gelir. Bu fideleri tek tek ayrı biçimde mini viyollere almalısınız. Eğer iklim şartları uygunsa ve kış mevsiminde açık havada kalmalarında sakınca yoksa kalıcı yerlerine aralarında 40 santim olacak şekilde ekmelisiniz. Ekimin ardından sulama yapın. Fideler tuttuktan sonra ise sulamaya gerek yoktur. Ancak viyollere diktiyseniz toprağı kurudukça sulamalısınız.
Daldırma Yöntemiyle Altın Çilek Nasıl Çoğaltılır?
Bu bitkinin çoğaltma işlemini işlemini yaz mevsiminin sonunda yapmalısınız. Olgun bir bitkiyi bir ya da birkaç uzun yan dalını kesmeden toprağa eğmelisiniz. Bu yönteme basit daldırma ismi verilir. Dalın orta kısmını toprağa gömerek çıkmaması için üzerine bir taş koyun. Ardından sulayın. Yaklaşık olarak 5-6 hafta içinde bu dal köklenecektir. Köklenmenin ardından dalı ana bitkiden keserek istediğiniz yere dikebilirsiniz.
Altın Çilek Bitkisi Hastalıkları ve Zararlıları
Bu bitki bahçeye ekildiği zaman bahçe salyangozları musallat olabilir. Buna karşın hastalık ve zararlı açısından oldukça dayanıklı bitkidir. Bahçe salyangozunun dahi favori bitkilerinden biri değildir. Bu nedenle çok sıkıntı yaşamazsınız. Saksıda altın çilek yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız, biraz daha dikkatli olmanız gerekir. Saksıda yetişen bitkiye bakım yapmanız gerekir. Bu bitkiler hastalıklara ve haşerelere daha fazla dikkat etmelisiniz.
Sık Sorulan Sorular
Bu bitkiye ilişkin çok sık sorulan sorular ve yanıtları aşağıdaki gibidir.
Altın Çilek Ne Zaman Ekilir?
Altın çilek tohumunu iklime bağlı olarak yıl boyunca ekebilirsiniz. Buna karşın yaz mevsiminin sonunda ekmeniz ilk yıl meyve verimi açısından çok daha iyi olacaktır.
Altın Çilek Ne Zaman Meyve Verir?
Bu bitkinin meyve vermesi dönemsel değildir. Uygun şartlar sağlandığı takdirde yıl boyunca hiçbir sorun yaşamadan durmaksızın meyve vermeye devam ederler. Tohumunu yaz aylarının sonunda ektiyseniz, ilk meyveleri sonraki ilkbahar ayında görmeye başlayabilirsiniz.
Altın Çilek Güneşi Sever Mi?
Bu bitki birçok farklı şarta uyumlu olsa da güneşi çok seven türlerden biridir. Çok iyi derecede güneş alan yerlerde gelişimleri daha iyi olacaktır. Bu nedenle bahçede bolca güneş alan bir yere ekebilirsiniz.
