Bahçede ve Evde Muz Ağacı Bakımı

Muz kış aylarında hafif don olaylarına karşı dayanıklıdır. Özellikle sıcak iklimi bulunan kentlerde rahatlıkla yetişebilmektedir. Bu sayede büyük yaprakları olan süs bitkisine sahip olabilirsiniz. Ancak meyve vermesi oldukça özel koşullar istemektedir.

Muz için ağaç desek de askında teknik açıdan kocaman otsu bitkilerdir. Ağaçsı bir gövdeleri yoktur. Bunun yerine, parlak yeşil yaprakların çıktığı büyük, etli, dik gövdeleri vardır. İlkbahar aylarında gösterişli bir şekilde çiçeklenir, yeşil ve sarı renkli meyveler üretirler.

Bahçenizde ya da evinizde muz ağacı bakımı yapabilirsiniz. Bu rehberde genel olarak bahçede nasıl bakılacağına yer vereceğiz. Bununla birlik evde nasıl bakılması gerektiğiyle ilgili de bazı ipuçları bulabilirsiniz. Bununla birlikte evde meyve vermeyeceklerini de unutmamanız gerekir.

Muz Ağacı Bitkisi Türleri

Muz ağacı salon bitkisi olarak da kullanılabilir. Bunun için özel bazı türlere yönelmeniz gerekir. Muz ağacı bitkisi, 70 civarında farklı türe ve çeşide sahiptir. Bu türlerden evde en çok kullanılanları ise şu şekildedir;

• Musa acuminata: Bu türün boyu 6 metreye kadar ulaşabilmektedir. Yaprakları ise 15 ila 25 santim arasına kadar büyüyebilmektedir. Kürek şeklindeki yaprakları sayesinde süs bitkisi olarak da sıklıkla tercih edilmektedir.
• Musa basjoo: Japon muzu olarak bilinen bu bütün en önemli özelliği soğuğa karşı dayanıklı olmasıdır. Boyları 2 ila 4 metre arasındadır. Ankara gibi şehirlerde bu türü evde ya da bahçede büyütmeniz mümkündür.
• Musa ornata: Çiçekli muz olarak bilinen bu muz ise genel olarak dekoratif amaçlı olarak kullanılır. Küçük meyveler de verirler ancak bunlar yenmezler.

Muz Ağacı Özellikleri

Muz ağacı, musaceae familyasının Musa cinsi bitkilerdir. Bu cins içerisinde Musa acuminata türünün birçok melezi ve kültirvarı muz yetiştiriciliğinde kullanılmaktadır. Aynı zamanda süs bitkisi olarak da bu türün kültivarları tercih edilmektedir.

Muz ağacının anavatanı Güneydoğu Asya'dır. Tropik ormanlarda yaşayan bu bitki, sulak ve sulu arazilerde bulunur. Musa balbisiana türüyle melezleştirilmiş ve tüm gün doğrudan güneşe uyumlu olan, meyveleri tatlı ve çekirdeksiz hibritleriyle kültivarları geliştirilmiştir.

Bahçede Muz Ağacı Bakımı

Büyük yapraklarıyla egzotik bir palmiye görüntüsü sunan muz ağacı, bahçelerde oldukça güzel bir dekorasyon bitkisidir. Kış aylarında toprağın üstünde kalan kısımları donar ve yok olur. Ancak ilkbahar ayları geldiğinden yeniden çok hızlı bir şekilde büyür. Yaz aylarında bu bitki 1 metreyi aşar. Bunun için güneye bakan, sürekli güneş alan bir yere dikmeniz yeterli olacaktır.

Sıcak iklimleri tercih eden bu bitkinin soğuğa dayanıklı türleri de vardır. Bahçede diktiğiniz alanın rüzgârdan korunaklı bir yer olması da gerekir.

Toprak

Muz genel olarak toprak seçmeyen bir bitkidir. Killi dahi olsa rahatça büyüyüp gelişebilir. Meyve verimi alabileceğiniz bir iklimde yaşıyorsanız, humuslu, kumlu, bitkisel çürüntülü ve karbon oranı yüksek bir toprak gerekir. Meyve verimini artırmak için köklerin sıcağı iyi derece hissetmesi gerekir. Bu nedenle bahçenize muz ağacı bitkisini dikerken fazla derine gömmemelisiniz. Toprağın ise havadar, koyu renkli ve doğrudan güneşe açık olmasını sağlamanız gerekir. Bunun yanı sıra organik besleyiciliği yüksek bir toprak olması meyve verimini etkilemektedir.

Işık

Muz ağacı çeşitlerinin büyük bir bölümü doğrudan güneş ışığı almak ister. En azından 6 saat boyunca direkt güneş ışığı alması gerekir. Bununla birlikte bazı türleri hızlı biçimde kurutabilir ve kısmen gölge alanlarda daha iyi gelişir. Bu nedenle öncelikle hangi türe sahip olduğunuzu bilmeli ve doğru bakım şartlarını sağlamalısınız.

Sulama

Muz ağacı bitkisinin sulaması bulunduğunuz iklime göre değişiklik gösterir. Toprak ne kadar hızlı kuruyorsa o kadar çok su vermek gerekir. Su, hızlı bir gelişim ve bol yaprak açısından önemlidir. Bu nedenle hava ne kadar sıcaksa, o kadar sık su vermeniz gerekir.

Saksıda bakım yapıyorsanız, alt drenaj deliklerinden su çıkana kadar sulamaya devam etmeniz gerekir.

Isı ve Nem

Her ne kadar sıcak ve nemli iklimleri seviyor olsalar da, aşırı sıcaklardan da hoşlanmazlar. Sıcaklığın genel olarak 24 ila 35 derece olması idealdir. Bu sıcaklıkların tutarlı olması en iyi gelişim açısından önemlidir. Soğuk havalar ve kuraklık gibi şartlar, tepeden başlayarak kurumalara neden olur. Nem seviyesini artırmak için ağacın yapraklarına günde bir kez su püskürtebilirsiniz.

Muz Ağacı Gübre İhtiyacı

Bahçenize ektiğiniz ağaçtan meyve almak istiyorsanız gübre kullanmanız gerekir. Bu bitkinin en sevdiği çeşit ise organik gübre çeşitleridir. Kış aylarının başında ya da sonunca bol miktarda koyun gübresi kullanabilirsiniz. Yaz aylarının başından eylül alına kadar ise mpk gübresi takviyesi yapmalısınız.

Meyve İstemiyorsanız Gübre İhtiyaç Değildir

Bahçenizde muz yetiştirmek istiyorsanız ancak iklim buna çok uygun değilse meyve için uğraşmanıza hiç gerek yoktur. Bu durumda gübre vermenize de gerek yoktur. Bitkinin yalancı gövdesini kış aylarında sararak don olaylarından korumanız halinde yaz aylarında büyük çiçek sapı çıkarır. Bu da görsel açıdan oldukça başarılı bir bitki elde etmenizi sağlar. Yaz sıcaklarının erkenden başlamadığı yerlerde nötr çiçek meyveleri çıkar ve güdük kalır.

Güney Ege bölgesinin sahil kasabalarında muz ağacı bitkisi zaman zaman meyve verebilmektedir. Bu meyveler kış ayına kadar yeterince büyüyebilir. Ancak bunun da her yıl olmasını beklememelisiniz. Bunun yanı sıra toprak yeterince ısınmazsa meyve sayısı da az olacaktır. Bu durum o seneki hava şartlarına göre değişecektir. Akdeniz bölgesinin kıyı şeridinde meyve alma ihtimaliniz çok daha yüksektir. Ancak iyi bir meyve verimi istiyorsanız gübreleme yapmanız gerekir.

Muz Ağacı Meyve Hasadı

Muz meyvesinde dalında olgunlaşmak için en azından 4 ay ister. Bunun yerine istediğiniz zaman meyveleri keserek daha çabuk olgunlaşmasını da sağlayabilirsiniz. Serin olmayan bir mutfağın köşesinde en fazla 10 gün içinde meyveleriniz sararacaktır. Sapsarı bir renk aldıkları yumuşar ve sapsarı olurlar.

Muz Ağacı Nasıl Budanır?

Muz ağacının budanması için en iyi dönem meyve vermeden önceki zamanlardır. Bu dönemde geriye yalnızca ana gövde kalana kadar budayabilirsiniz. Ağacınız 8 ay kadar büyüdükten sonra, kökünden çıkan küçük sürgünlere dokunmamanız gerekir. Bu sürgün sonraki büyüme döneminde ana gövdenin yerini alır. Meyveleri aldıktan sonra ana gövdeyi 80 santim olacak şekilde budayabilirsiniz. Gövdenin kalan kısımlarını ise birkaç hafta içinde koparmalısınız. Bu aşamada gövdenin yerini alacak olan sürgünleri sağlam bırakmayı unutmayın.

Türkiye'de Yaygın Muz Ağacı Çeşitleri

Ülkemizde muz yaygın olarak Anamur ve Alanya'da yetiştirilir. Buralarda Musa acuminata (Grand Nain' isimli kültivarı yani bilinen ismiyle çikita muz yetiştirilir. Bunun yanı sıra bir de bodur muz ağacı vardır. Bodur muz ağacı da aynı türe aittir. Daha eskiden beri kullanılan bodur muz ağacına ‘yerli muz' denmektedir. Meyveleri görece olarak küçük olmakla birlikte daha lezzetlidir. Adına karşın bu ağaç bodur değildir. Bodur muz ağacı boyu 1,5 ila 2,5 metre arasında değişiklik gösterir. Çikita muz ise doğru bakım koşullarında 5-6 metreye kadar uzatabilir.

Süper bodur muz ağacı, son yıllarda süs bitkisi olarak çokça tercih edilmeye başlanmıştır. Bu da meyve amaçlı muz çeşitlerinden olmakla birlikte evde muz ağacı yetiştirmek isteyenlerin dekorasyon için tercih ettiği türdür.

Muz Ağacının Meyve Verme Şartları

Kış aylarında muz ağacı eksi 5 derecelere kadar hafif don olaylarını tolere edebilir. Bu açıdan birçok farklı kıyı şehrinde bu ağacı yetiştirebilirsiniz. Karadeniz de kıyısı da buna dâhildir. Fakat bu iklimlerde meyve vermesi mümkün değildir.

Kış aylarında eksi 3 ve daha soğuk olan yerlerde bu soğukların kesintisiz sürmesi sonucunda muzun toprak üstünde kalan kısımları donarak tamamen ölür. Bahar aylarında gelişime yeniden başar. Çiçeklenip meyve verebilmesi için kış aylarında yalnızca yapraklarını kaybetmesi ve toprak üstünde kalan kısımlarının tamamen ölmemesi gerekir. Yalnızca bir yaşını bazı durumlarda da iki yaşını dolduran muz sürgünleri çiçeklenebilir. Kış aylarında donmaması için toprak üstünde kalan kısımların iç iç kenetli şekilde yaprak saplarından oluşmuş yalancı gövdeleri vardır.

Muz ağacının çiçek açmaya en geç haziran ayının sonunda başlaması gerekir. Bu meyvelerin yeterince büyümesi için sonbahar ayında 4 aylık serin bir döneme ihtiyacı vardır. Bu nedenle uygun iklim Akdeniz kıyısı ve Güney Ege kıyılarıdır. Meyve için yetiştiricilik ise genel olarak seralarda yapılır. Serasız ortamda ticari yetiştiricilik için özel mikroklimaya sahip Alanya ve Anamur'dur. Bu yerlerde dahi meyve alımı oldukça risklidir. Risk kış aylarında hava sıcaklığının sıfıra yakın düşmesidir. Bu nedenle Türkiye'de tam olarak güvenli bir yer yoktur. Sera sayesinde yaz ortasında çiçek açan muz ağaçları dahi meyve vermeye vakit bulabilir.

Muz Ağacı Çiçeklenme ve Meyve Verme

Muz ağacı, toprağın altında korm adı verilen yumrulara sahiptir. Bu yumrular iklim koşulları el verdiği sürece sürgünler verir. Bu sürgünler büyüyerek, ilk yaz boyunca iki metreyi bulabilir. Yeterince güçlendiğinde ve kış soğuklarında yaprakların sadece yeşil kısımlarını kaybetmek dışında zarar görmezse, ilkbahar aylarında gelişimine kaldığı noktadan devam eder. Temmuz ayına doğru ise çiçek sapları verir. Eğer muz ağacı her kış toprağın dışında kalan sürgünlerini kaybediyor ve baharda yeniden gelişiyorsa, çiçek açmayacak ve meyve vermeyecektir.

Muz Ağacının Çiçeklenmesi Meyve Vereceğini Mi Gösterir?

Muz ağaçları büyük bir sap uzantısından çiçekler çıkarır. Çiçeklenme üç tipte gerçekleşir. İlk tipte dişi çiçekler çıkar. Bunlar büyük bir baş parmağı kadar dolgundur. Sonrasında az miktarda nötr çiçek verir. Bunlar daha küçük meyvelerin ucundadır. Son olarak ise erkek çiçekler açar. Bunlar meyvesiz olarak açmaktadır. Meyve elde etmek için öncelikle dişi çiçeklerin açması gerekir. Ancak muz kökleri yaz sıcaklarını iyi bir şekilde hissetmediği sürece dişi çiçekler oluşmamaktadır. Çiçeklenme nötr çiçeklerle başladığı için, meyveler güdük kalacak ve gelişmeyecektir.

Muz Ağacının Ömrü Ne Kadar?

Toprağın altında kalan yumru kısımların ömrü çok uzundur. Toprak üstünde görüşen ağaca benzeyen kısım ise iç içe geçen yapraklardır. Muzda esasen bir gövde de yoktur. İç içe yapraklar çok sıkı bir katman halindedir. Bu katman gövde olarak isimlendirilir. Her yeni yaprakta sapı eskisinden daha uzun olur. Bu sayede boyu da uzar. Bu tip gelişime ise yalancı gövde adı verilmektedir. Sürgünün yalancı gövde haline gelerek bir ya da iki yaşına geldikten sonra artık yeni yapraklar çıkmamaktadır. Son olarak ise çiçek sapı çıkar.

Çiçek sapı çıkaran bir muz sürgünün ömrü tamamlanmış demektir. Meyvenin hasadından sonra bu sürgün dipten kesilebilir. Ancak genel olarak kesmek yerine kendinden kurumasını beklemeniz daha faydalı olacaktır. Bu sayede yumrular sürgünlerdeki besin ve enerjiyi geri çeker ve diğer sürgünleri besler.

Muz ağacının yaşam döngüsü bu şekilde gerçekleşir. Çiçek açan ve meyve veren sürgünler ölürken, toprak altında kalan yumru daima daha fazla sürgün verir ve çevreye yayılır.

Saksıda Muz Ağacı Yetiştirme

Muz ağacı saksıda da büyüyebilir. Verimli bir gelişim istiyorsanız en az 55 litrelik bir saksı tercih etmelisiniz. Ayrıca saksıların drenaj delikleri olduğundan da emin olmanız gerekir. Bu saksılara gevşek ve organik açıdan verimli bir toprak doldurmalısınız. Muz ağacına saksıda bakmanın en önemli avantajı, soğuk hava koşullarına iç mekana taşıyabilmenizdir. Yine de devamlı olarak güneş ışığı almaları gerektiğini unutmamalısınız. Ayrıca saksıda muz ağacı yetiştirmek için fazlasıyla su ve besin ihtiyacı olacağını da unutmamalısınız.

Bahçeye dikilen muz ağaçlarına kıyasla, saksıya dikilenler, kısıtlı toprak alanında daha fazla besin tüketirler. Ayrıca saksıda maksimum boyutlarına ulaşmayacağını da bilmelisiniz. Bunun yanı sıra meyve verme ihtimalleri neredeyse yok denecek kadar azdır. Saksıda bakılan muz ağaçları doğru koşullarda dahi olgun meyveler vermeyecektir. Meyve verenlerin tüketilmesi de mümkün olmayacak kadar güdük kalacaktır.

Saksıya muz ağacı dikenler genel olarak yapraklarının güzelliği için dekoratif amaçlı olarak ekerler. Muz ağacınızı genel olarak yeni sürgünlerden ayırmanız ve üç yılda bir kez bölgerek saksıyı değiştirmeniz gerekecektir.

Muz Ağacı Nasıl Çoğaltılır?

Muz ağacı çoğaltma işlemi dip sürgünlerde ayırma yöntemiyle yapılır. Bunun için en uygun zaman nisan ayının sonundan temmuz ayının ortasına kadardır. Daha fazla geç kalmamanız gerekir. Bunun sebebi sonbahar serinliği başlayana kadar yeni yerinde iyice kök salması gerekliliğidir. Eğer geç kalırsanız, kış aylarında bitkiniz çürüyebilir.

Sürgünler Nasıl Ayrılır?

Muz ağacını sürgünden ayırmak oldukça kolaydır. Seçeceğiniz sürgünün çok küçük olmaması gerekir. Küçük sürgünleri ana bitkiden ayırdığınızda gelişmesi yavaşlayacaktır. Boyu bir metreyi aşan sürgünleri tercih etmeniz gerekir.

Öncelikle toprağı biraz kazmalı ve ana yumruya kısmının bağlantısına ulaşmalısınız. O noktada ana yumrudan az bir kısımla birlikte sürgünü kesip almalısınız. Kesimde temiz ve keskin bir bıçak kullanmalısınız. Kestiğiniz yumrunun aşağı yukarı yumruk kadar olması yeterli olacaktır. Ekeceğiniz toprağın ise gübresiz olması gerekir. Bunun yanı sıra toprağa dere kumu ve ponza taşı karıştırmanız kolayca kök salmasını sağlar. Sürgünü yeni yerine ektikten sonra sulama yapın. Hızlı bir şekilde kök salan bitki, gelişimine devam edecektir. Sonraki yılın kış sonunda ise gübre vermelisiniz.

Muz Ağacı Hastalıkları ve Zararlıları

Muz ağacınıza musallat olabilecek birçok haşere ve hastalık bulunmaktadır. Bu sebeple bitkinizi daima kontrol etmeniz gerekir. Yaprak bitleri, pirinç bitleri ve nematodlar bu bitkide sıklıklar görülebilecek zararlıların bazılarıdır. Yaprak bitleri, yaprakların kıvrılmasına neden olur. Pirinç bitleri ise bitkiden jöle benzeri bir özsü sızmasına neden olur. Bahçede bakımda kirpik kanatlı böcekler ve özsü emen haşereler de musallat olabilir.

Bahçede bakım yapılan muz ağaçlarında bir çok hastalıkta görülebilir. Hastalıkları ilaçla tedavi etmeniz gerekir. Evde muz ağacı yetiştirmek istiyorsanız kök çürümesi, solma, küllenme ve yaprak lekesi gibi sorunlara daha fazla dikkat etmeniz gerekir.

Sık Sorulan Sorular

Muz ağacının yetiştirilmesi konusunda birçok soru vardır. Bu sorulardan başlıcaları ve cevapları ise aşağıda.

Muz Ağacı Kaç Yılda Meyve Verir?

Muz ağacı uygun şartlar yaratıldığı zaman ilk yılında meyve verebilir. Bu ağacın meyveleri genel olarak ekim ayı gibi olgunlaşmaktadır. Doğru bakım koşulları sağlandığı zaman ilk ya da ikinci yılda meyve almaya başlayabilirsiniz.

Muz Ağacı Her Sene Mi Dikilir?

Muz ağacının her sene dikilmesine gerek yoktur. Ancak toprak üstü kısmının uygun olmayan iklimlerde kesilmesi gerekir. Her baharda hızlıca yeniden büyüme olacaktır. Hava serinlediğinde bitkinizin toprak üstü kısmı kuruyacaktır. Bu bitkinin öldüğü anlamına gelmemektedir. Toprak altındaki yumrular yaşamaya devam eder.

Muz Ağacı Ne Zaman Meyve Verir?

Muz ağacı yaz aylarında meyve vermeye başlar. Bu meyvelerin olgunlaşması ise ekim ayını bulacaktır. Ekim ayı ve şubat ayı arasında meyve alabilirsiniz.

Muz Ağacı Yetiştirme Zor Mudur?

Muz ağacının yetiştirilmesi esasen çok zor değildir. Ancak doğru iklim koşullarının sağlanması gerekir. Bu iklim koşullarını sağlamak ise oldukça zordur. Bu nedenle eğer bu koşulları sağlayamayacaksanız muz ağacı bakımına girişmenize gerek yoktur.

Evde Muz Ağacı Yetiştirmek Mümkün Müdür?

Saksıda muz ağacı yetiştirmek mümkündür. Ancak bu muz ağaçları dekoratif amaçlı olarak kullanılır. Saksıda yetişen bitkiler meyve vermezler. Aynı zamanda boyutları da belirli bir miktarda büyüyecektir.