Uzun boylu begonyalar arasında yer alan çilli begonya, bir dönem ülkemizde de çok sevilen iç mekân bitkileri arasında yer almaktadır. Bu uzun boylu begonyaların tamamının bakımı benzerdir. Bu neden çilli begonya çiçeği bakımı için hazırladığımız bu rehberi, benzer tipteki begonyalar için de kullanabilirsiniz.

Botanik adı Begonia corallina olan çilli begonya çiçeği, 1980’li yıllara kadar çok sevilen salon bitkileri arasında yer almaktaydı. Günümüzde ise bu bitkilere artık daha az rastlanmaktadır. Bu noktada önemli gelişmelerden biri, hava sızdırmaz pencereler olmuştur. Bu pencerelerin gelişmesiyle birlikte çilli begonyaları iç ortamlarda yetiştirmek hayli zor hale gelmiştir.

Çilli Begonya Çiçeği Özellikleri

Ağaç begonyaları kamış dallılar ve çalı dallılar olarak iki farklı gruba ayrılmaktadır. Bu iki grupta yer alan begonyalar farklı yapısal özellikler taşımakla birlikte birbirlerine benzemektedir. Başlıca benzer yanları ise dallarının tamamen pütürsüz olması ve yukarıya doğru uzamasıdır.

Çilli begonya çiçeğinin botanik adı konusunda bazı karışıklıklar yer almaktadır. Bazı kaynaklar Begonia corallina adını kullanırken bazıları ise Begonia maculata adını kullanmaktadır. Bu ve buna benzer begonyalar aynı coğrafi bölgelerde yaşarlar. Tünümüm aynı türün varyeteleri olması ihtimali de yüksektir.

Bakım şartları açısından düşünüldüğünde corallina ve maculata arasında bir fark yoktur. Rehberimizde yer alan tavsiyeler, bu tip begonya çiçeklerinin tamamı için geçerlidir. Nitekim ağaç begonyaları birbirlerinin melez, hibrit ve varyeteleridir. Rehberimizde temel olarak konu aldığımız çilli ağaç begonyası ise kamış dallılar grubundadır. Bu tür, pek fazla yan dal vermemektedir. Genel olarak tek gövde halinde büyürler. Çalı dallılar ise bir süre sonra mutlaka yan dallar vermektedir.

Çilli Begonya Bakımı

Çilli begonya çiçeği, sürekli olarak hava akımına ihtiyaç duyar. Bu nedenle ev ortamında yaşaması oldukça güçtür. Nadir bazı durumlarda iç mekânda ısı ve havadarlık dengesi sağlanıyorsa, begonyanın iyi bir şekilde gelişmesi sağlanabilir. Eğer evde bu çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, evinizin şartlarının kesinlikle uygun olması gerekir. Bu bitki gün boyunca kuvvetli aydınlık ve esinti isterler. Ayrıca birkaç saat doğrudan güneş almaları da gerekir. Bu nedenle çilli ağaç begonyalarının evlerde pencereye yakın, havadar bir konumda olması gerekir.

Toprak

Elinizde küçük bir çilli begonya fidanı olsa dahi, doğru toprak karışımı kullanmanız ve kalıcı olacağı büyük saksıya dikmeniz daha iyi olacaktır. Begonya, aynı toprakta ömür boyu yaşayabilmektedir. Bu nedenle toprak ve saksı değişimine gerek olmayacaktır.

Bu bitki için ideal toprak karışımı hazırlamanız işlerinizi çok kolaylaştıracak ve bitkinizin daha iyi gelişmesini sağlayacaktır. Bunun için temiz arazi toprağı, torf, ponza taşı ve iri taneli dere kumuna ihtiyacınız vardır. Bu malzemelerinin tamamını eşit ölçüde kullanmalısınız. Ayrıca birkaç tane ceviz büyüklüğünde doğal kireç taşı da daha iyi bir karışım hazırlamanıza yardımcı olur.

Arazi toprağının hafif nemli olması yeterli olacaktır. Bu toprağı dere kumu ve torf ve ponza taşıyla birbirlerine iyi bir şekilde harmanlanana kadar karıştırmanız gerekir. Bu karışım, bitkiniz için ideal büyümeyi sağlayacaktır.

25 santim derinlikte ve 25 santim genişlikteki bir saksı, çilli begonya çiçeğinin ömür boyu yaşaması için yeterli olacaktır. Saksının dibinde yer alan drenaj deliklerinin üzerine büyük taşlar yerleştirmelisiniz. Bunun yanı sıra saksının dibini 2-3 santim kadar ponza taşıyla kaplamalısınız. Daha sonra saksıya hazırladığınız toprak karışımını doldurabilirsiniz. Saksının en üstünde 2-3 santim boşluk bırakmanız faydalı olacaktır. Saksıya toprak karışımını doldururken 7-8 santim aralıkla kireç taşlarını yerleştirmelisiniz. Kireç taşlarını rastgele ancak birbirleriyle mesafeli olmalılar. Son olarak çilli begonya çiçeğinizi ekebilir ve sulayabilirsiniz.

Sulama

Çilli begonya bakımında en yaygın yapılan hata çok sık sulamadır. Yaz aylarındaki kurak günlerde dahi toprakta çok ciddi bir kuruma olmadan sulama yapılmaması gerekir. Sulamanın zamanının geldiğini anlamak için toprağın kupkuru olmasını beklemelisiniz.

Yaz aylarında sıcak günlerde sulama için sabah erken ya da gece saatlerdeki serin zamanları tercih etmelisiniz. Bu saatlerde saksının en kenarından yavaşça su dökmelisiniz. Suyu saksının drenaj deliklerinden çıkana kadar vermeye devam edebilirsiniz. Diğer zamanlarda ise toprak kupkuru olmasa da kuruma gösterdiğinde yapabilirsiniz. Bu dönemlerde bolca su verebilirsiniz.

Sulama konusunda dikkat etmeniz gereken önemli nokta, saksının drenaj deliklerinden su çıkmasıdır. Eğer saksıdan su çıkmıyorsa, suyu az veriyorsunuz anlamına gelir. Bu da toprağın bir süre sonra bozulmasına neden olur.

Gübreleme

Çilli begonya çiçeği için salon bitkilerine özel olarak üretilmiş NPK eşit ağırlıklı, genel sıvı bitki besininden kullanabilirsiniz. Bu besini kullanırken tavsiye edilen dozajın yarısından daha azını kullanmalısınız. Gübreleme için mayıs ayı ortasından haziran ayının ortasına ve ağustos aynının ortasından eylül ayının sonuna kadar olan dönemi tercih etmelisiniz. Bu dönemde 20 günde bir besin vermeniz yeterli olacaktır.

Besin verirken, yalnızca saksının en kenarından dökmeyi tercih etmelisiniz. Ayrıca gübrenin yavaş yavaş verilmesi faydalı olacaktır.

Budama

Çilli begonya budama işleminin kış aylarındaki dinlemenin hemen sonrasında yapılması gerekir. Kış aylarında soğuk bir yerde dinlenen begonyanın dallarındaki ve yapraklarındaki birimler geçi çekilir. Bu sayede kökler daha fazla güçlenme zamanı bulunur. Kış dinlenmesi sayesinde begonyanın ömrü uzar ve güçlenir.

Kış dinlenmesinin hemen ardından gençleştirme budaması yapılması faydalı olacaktır. Bu budama için en yaşlı dalların dipten kesilmesi gerekir. Tüm dalları kesmek bitkiye zarar verebilir. Bitkinizin en az üç dalının bulunması gerekir. Eğer bundan daha az dalı varsa gençleştirme budaması yapmayı sonraki yıla ertelemelisiniz. Budadığınız dalları çoğaltma işlemi için kullanabilirsiniz.

Çilli Begonya Nasıl Çoğaltılır?

Eğer sıcaklık ve esinti şartlarını yaratabiliyorsanız, bu bitkiyi senenin her döneminde çelikle çoğaltmanız mümkündür. Çilli begonya suda köklendirme için uygun bitkilerden biridir. Eğer sağlıklı ve kuvvetli dalları varsa çilli begonya çoğaltma işlemi için bunları kullanabilir ve doğrudan toprağa dikebilirsiniz. Suda köklendirme işlemi birçok zaman başarısız olabilir. Suda çürüme ihtimali olan bitkilerden biridir. Köklenme soğuk havalarda ya da fazla sıcak havalarda zor gerçekleşmektedir. Bunun için en iyi zaman ilkbahar aylarının başından yaz başına kadar olan süreçtir. Yaz aylarının sonu da çilli begonya çoğaltma işlemi için uygun zaman dilimlerinden biridir. Ayrıca kış aylarında güneşli bir pencere önünde de köklendirme gerçekleştirilebilir. Bu durumda ilkbahara kadar yavaş biçimde gelişse de ilkbahar aylarında çok daha hızlı büyüyecektir.

Köklendirme için dikkat edilmesi gereken temel konu ise topraktır. Toprağın mutlaka gübresiz olması gerekir. Ayruca humus ve kil gibi macunlaşan yapıdaki maddelerde toprakta bulunmamalıdır. Bu tip topraklar köklendirme için uygun değildir. Geçirgenliği fazla, gübresiz ve havadar bir toprak karışımı, köklenmenin hızlıca gerçekleşmesini sağlar.

Çelikle Çilli Begonya Çoğaltma

Çilli begonya çoğaltma işleminde çelik kullanacaksanız, keseceğiniz çeliğin boyu önemli değildir. Ancak dikkat etmeniz gereken şey yaprak boğumları yani filizlenme noktalarıdır. Çelik alırken en az 3 boğumlu olmasına dikkat etmeniz gerekir. Kalın dallarda boğum arılıkları fazla uzun olmaktadır. Bunlar çelikle çoğaltma işlemi genellikle uygun değildir. Eğer boğumlar arasında 6 santimden uzun mesafe varsa, bunları tercih etmemelisiniz. Bu mesafe genellikle çok güçlü ve gelişmiş uzun dallarda ortaya çıkmaktadır. Ancak üst kısımlarda bu mesafenin düştüğünü görebilirsiniz. Dalın üst yarısını çelik olarak alabilirsiniz. Aldığınız çeliğin boyunun 15 santimi aşmamasına da dikkat etmelisiniz. Eğer aldığınız dal ince ise 8-10 santim aralığı dahi uygundur.

Çilli begonya çiçeği çeliklerini öncelikle yarım gün boyunca tam açıklıkta bekletmelisiniz. Daha sonra yalnızca 2 gün boyunca suda bekletmeniz yeterli olacaktır. Sonrasında uygun bir toprağa ekerek sulayın. Toprağa ekerken dikkat etmeniz gereken nokta, boğum yerlerinin alttaki ikisinin toprağın altında kalmasıdır.

Yeni çilli begonyalarınızı ilk olarak minik saksılarda tek tek köklendirmeniz daha doğru olacaktır. Köklenen fidelerde gelişimi gözle görebilirsiniz. İlkbahar aylarının ardından kalıcı olarak yerleşecekleri saksılara dikim yapabilirsiniz. Büyük bir saksıya yalnızca bir tane çilli begonya ekmelisiniz. Birkaç ayın ardından bitkiniz çok hızlı büyüyerek dipten yeni sürgünler vermeye başlayacaktır.

Kış Aylarında Çilli Begonya Bakımı Nasıl Yapılır?

Çilli begonya çiçeğini bahçede yetiştirecekseniz, direkt kuzey rüzgarı almaması koşuluyla eksi 5 dereceye kadar dayanacaktır. Böylesi iklimlerde bahçenizde çilli begonya bakımı yapabilirsiniz. İklime bağlı olarak kimi zaman tüm dalları soğuktan donda dahi ilkbahar aylarında çok daha güçlü sürgünler çıkacaktır. Bunun yanı sıra kış aylarında sulanmamaları gerekir. Eğer kış ayları çok kurak geçmişse ve toprak tamamen kurumuşsa sulamanız gerekebilir.

Akdeniz ve Güney Ege’nin kıyı kesimlerinde bu bitki bahçede rahatça yaşayacaktır. Kış aylarında saksıdaki bitkinizi bu coğrafyalarda dışarıya da bırakabilirsiniz. Ancak kuzeyli yönlere açık cephelerde konumlandırmamanız gerekir. Güneye bakan cephelerde, hava sıfır derenin altında olsa da soğuktan ölmeyeceklerdir. Karasal iklimlerde ise begonya dışarıda yaşamaya müsait değildir. Bu iklimlerde kış soğuğunu atlatamazlar.

Evde çilli begonya çiçeği bakıyorsanız, kış dinlendirmesi mümkündür. Kış aylarında soğuk bir odaya koymanız yeterli olacaktır. Ancak soğuk odanız bulunmuyorsa dinlendirmek iyi olmayacaktır. Bu durumda yapraklarda pörsüme olmadıkça sulama yapmamanız gerekir.

Çilli Begonya Hastalıkları ve Zararlıları

Çilli begonya çiçeğinde en çok görülen sorun kök çürümesidir. Bunun temel sebebi yanlış toprak seçimi, hatalı sulama ve uygun olmayan gübrelerin kullanılmasıdır. Bu bitkinin toprağına gübre katılmaması gerekir. Bitki besininin ise yukarıda anlattığımız yöntemle verilmesi gerekir.

Esintisi olmayan ve havasız odalarda nem dirençsiz dalların mantar hastalığı kapmasına neden olur. Bu da çürümelere yol açabilir. Bu tip durumlarda toz kükürt ya da Topas isimli ilacı kullanabilirsiniz. Yeterince ısı ve birkaç saatlik doğrudan güneş ışığıyla birlikte, esintili bir yerde durması böylesi hastalıkların önüne geçecektir. Dalları zaman zaman temiz bir ıslak bezle silmeniz de fayda sağlayacaktır.