Çin çilek ağacı, yapraklarını dökmeyen ve 10 ila 20 metre arasında yüksekliğe ulaşan bir ağaçtır. Myricaceae familyasının Myrica rubra türü olan bu ağacın anavatanı güney Çin bölgeleridir. Bunun yanı sıra Güney Asya’da da çokça görebileceğiniz bir ağaçtır.

Çin çileği ağacının meyve iriliği, rengi ve olgunlaşma süreçleri farklı farklı olan bazı kültivarları bulunur. Meyvesi Çin ve çevre ülkelerde binlerce yıldır tüketilmektedir. Çin çileği ticari olarak yüksek değere sahip meyvedir. Myrica rubra ağacının meyvesi pek önemli olmayan kültivarlar bahçelerde ve parklarda süs ağacı olarak da kullanılmaktadır.

Kimi yerlerde adı Çin kocayemişi olan bu ağaç, ‘Dioecious’ özelliği taşır. Bunun anlamı ise ağaçların erkek ya da dişi olmasıdır. Erkek ağaçlarda bulunan polenler, dişi ağacın çiçeklerine genel olarak rüzgârların yardımıyla taşınır. Bu sayede dişi ağaçlar meyve verirler.

Coğrafi Dağılımı

Çin çilek ağacı bir subtropikal kuşak bitkisidir. Bu nedenle nemli havalardan ve asitli topraklardan hoşlanır. Bitkinin ideal olarak gelişmesi için toprağın pH seviyesinin 4 ila 5 aralığında olması gerekir. Bunun yanı sıra az asitli toprakları yani pH seviyesi 6 – 6,5 arasında olan yerleri de tolere edebilir. Kış aylarında ise en fazla eksi 10 dereceye kadar soğuğa dayanabilir.

Yaz aylarında 35 dereceden daha fazla olan sıcaklıklara dayanamaz. Bunun yanı sıra kış aylarında don olaylarının ağır ve sık biçimde yaşandığı yerlerde hayatta kalsa dahi bu durum verimini kötü biçimde etkileyecektir. Bu ağaç güneşli ve açık alanları çok sever. Bu nedenle büyük ağaçların altına ekmemelisiniz.

Bahçede dikeceğiniz Çin çilek ağacı için humus açısından zengin bir toprağınız yoksa leonardit kullanmalısınız. Toprağa leonardit karıştırmanız, karbon oranını artıracak ve humuslu özellik kazandıracaktır. Leonardit, humus fakiri olan toprakların verimini artırmak için kullanılan organik bir maddedir. Gübre özelliği taşımadığını belirtmeliyiz.

Bulunduğunuz iklimde yıllık yağış miktarı ve bu yağışın periyotları meyvenin verimini ve kalitesini doğrudan etkiler. Yıllık 1300 ila 1700 mm yağış alan yerler bu bitki için oldukça yeterlidir. Bununla birlikte ilkbahar mevsiminde yağışında ayda 160 mm’nin altına düşmemesi gerekir. Bu dönem yaşanan kuraklık, meyvelerin kalitesini ve verimini düşürecektir.

Bu ağacın yetiştirilmesinde yağışlar kadar önemli olan bir diğer konu ise nemdir. Havanın yüksek nem içermesi meyve verimini artıran faktörlerden biridir. Düşük neme sahip olan bir iklimde bitkinin çiçekleri polenleşmeye elverişli olmayacaktır.

Eğer uygun bir iklimde yaşıyorsanız ve Çin çileği yetiştirmek istiyorsanız budama işlemine de dikkat etmelisiniz. Meyveler bir yaşındaki dallarda olduğundan budama özenli bir şekilde yapılmalıdır. Eğer dalların uzayıp gitmesine izin vermezseniz çalı formunda yetiştirebilirsiniz. Bu sayede meyveleri toplamak da daha kolay olacaktır.

Türkiye’de Yetiştirilmesi

Subtropikal iklimlerde yaşayan bu bitki için Türkiye’de en uygun iklim Orta ve Doğu Karadeniz bölgesidir. Bu bölgede bu meyve ağacı kolaylıkla yetiştirilebilir. Bir dönem ticari amaçlı olarak Tosya bölgesinde bu ağaçlar dikilmiştir. Buna karşın Trabzon, Rize, Giresun ve Ordu gibi iller bu ağacın yetiştirilmesine daha uygundur. İç kesimlerdeki yüksek bölgeler kış mevsimini sert yaşadığı için verimin düşmesine neden olabilir.

Yakın bir zamana kadar bu ağaçları satın almak Türkiye’de mümkün değildi. Günümüzde ise internetteki büyük alışveriş sitelerinde Çin çilek ağacı fidesi ve tohumu bulmak mümkündür. Bunlardan herhangi birini alarak yetiştirmeye başlayabilirsiniz. Bununla birlikte etrafınızda herhangi biri böyle bir ağaca bakıyorsa, kolayca çoğaltabilirsiniz.

Çoğaltılması

Çin çilek ağacını çoğaltmak için birçok farklı yöntemi kullanmanız mümkündür. Bunlardan birincisi tohum ile çoğaltmadır. Sonbahar aylarında tohumları çok hafif gömerek ekmelisiniz. Tohumlar kış aylarını toprak altında üşüyerek geçirmelidir. İlkbaharda bu tohumların çimlendiğini görebilirsiniz.

Tohumun yanı sıra kendi köklerini geliştiren kök sürgünlerini ayırarak da çoğaltma yapabilirsiniz. Bu kök sürgünlerine piç adı verilmektedir. Bunları kış aylarında, ağaç uyku dönemindeyken ayırmak gerekir. Daldırma yöntemiyle çoğaltmak istiyorsanız ise ilkbahar aylarında işe başlamalısınız. Sonbahar mevsimi geldiğinde ise ayırarak istediğiniz yere dikebilirsiniz.

Yarı olgun dal çeliği de bu ağacı çoğaltmanın bir diğer yöntemidir. Bu yöntemi kullanmak için temmuz ve ağustos aylarını tercih etmelisiniz. Aldığınız çeliklerin mutlaka topuklu olması gerekir. Yani daldan çıkmış bir yan dalını, ana dala birleştiği yerden, o dalın dış kabuğu ile almalısınız. Aldığınız çeliğin uzunluğunun 8 santim kadar olması gerekir. Son olarak olgun dal çeliği yöntemini kullanarak da bitkiyi çoğaltabilirsiniz. Bunun için en iyi zaman kasım ve aralık aylarıdır.