Primulaceae (çuhagiller) familyasının üyesidir. Süs bitkisi olarak yaygın biçimde kullanılır. Doğal ortamında ise İran, Anadolu, Balkanlar ve Avrupa gibi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bu doğal türlerden birçok melez alt tür geliştirilmiştir.

Çuha çiçeği, kış mevsiminin ortasından itibaren çiçek açmaya başlar. Soğuklara dayanıklı olduğu için park ve bahçelerde de yaygın olarak kullanılırlar.

Özellikleri

Çuha çiçekleri iç mekânlar için uygun bir bitki değildir. Kapalı mekânlara uyumlulukları yoktur. Eğer evde bu bitkiyi yetiştirmek istiyorsanız, sürekli olarak havadar ve esintili bir oda bulmanız gerekir. Bu odanın aynı zamanda az güneş alması gerekir. Eğer böyle bir odanız yoksa çuha çiçeği yetiştirmeyi denemeniz muhtemelen başarısız olacaktır.

Uzun süreler boyunca susuz kalmadıkları sürece, yıl boyunca yapraklı kalırlar. Çiçek açmaya başlamaları ise iklime bağlı olarak değişiklik gösterir. Hava şartlarına bağlı olarak ocak ayının sonunda çiçek açmaya başlamaları mümkündür. Genel olarak kış sonunu beklerler. İlkbahar aylarında ve yaz başlarında hava iyice ısınıncaya kadar tekrar tekrar çiçek açabilirler. Ancak bunun için iyi bir bakım isterler. Bakımsız kaldıkların bir ya da iki defa çiçek açarlar. Eğer sera gibi bir ortamınız varsa, aralık ayı gibi çiçek açtırmanız da mümkündür.

Bu bitki balkonlarda yetiştirmeye uygundur. Serin, yarı gölgeli ve sulanan bir yerde bulunması durumunda temmuz ayına kadar çiçek vermeye devam eder.

Bakımı

Çuha çiçeğini saksıda yetiştirmek istiyorsanız yalnızca açık havayı tercih etmelisiniz. Balkonda ya da bahçede saksıyla bu çiçeği yetiştirmek mümkündür. Ancak iç ortamlar bu bitkinin yaşaması ve gelişmesi neredeyse mümkün değildir.

Toprak

Çuha çiçeği için humuslu doğal toprak tercih etmeniz gerekir. Bu toprağa beşte bir oranında ponza taşı karıştırmanız faydalı olacaktır. Bitkiyi özellikle yaz aylarında gölge ve serin bir yerde tutmanız gerekir. Ekim ayının sonunda ise yarı güneş alan bir yere koyabilirsiniz. Türkiye’de güneye bakan cephelerde bahar gelmeden önce çiçek açacaktır. Bu durumun hava şartlarına bağlı olduğunu unutmamalısınız. Genel olarak şubat ayından önce tomurcuklanmazlar.

Isı

Çuha çiçeği eksi 35 derecelere kadar dondurucu soğuklara karşı dayanıklı bir bitkidir. Kış aylarında gelişim gösterebilmesi ve çiçek açması için ise 0 derecenin üzerinde bir hava sıcaklığı isterler. Aynı zamanda iyi derecede güneş alması da gerekir. Eğer yaşadığınız bölgede böylesi iklim koşulları yoksa bitkiniz açmak için bahar aylarını bekleyecektir.

Sulama

Çuha çiçeği sulama periyodunu belirlemek son derece kolaydır. Genel olarak toprağın üst yüzeyi kuruduğu zaman sulama vaktinin geldiğini anlayabilirsiniz. Yaz aylarında bitki dinlenirken sulama periyodunuzu da değiştirmeniz gerekir. Bu dönemde toprağın tamamen kurumasını beklemeniz gerekir. Parmağınızı toprağa 2-3 santim daldırdığınızda hiç nemlenme kalmamışsa sulama yapabilirsiniz.

Gübreleme

Bahçenizde çuha çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, gübrelemeye ihtiyacınız yoktur. Ancak saksıda yetiştirmek istiyorsanız besin vermeniz gerekebilir. Yaz aylarının sonu geldiğinde sulama periyodunuzu sıklaştırmalı ve bitkinin canlanmasını sağlamalısınız. Sonbahar aylarının ortalarında besin vermeye başlayabilirsiniz. Besin verme işlemini çiçek tomurcuklarını görene kadar devam etmelisiniz. Besin olarak genel amaçlı çiçeklendirme besini kullanmanız yeterli olacaktır. Çiçek tomurcukları belirdikten sonra ise genel amaçlı bitki besini vermelisiniz. Her iki besini de ayda bir defa olacak şekilde kullanmanız yeterli olacaktır. Genel amaçlı besini haziran ayının ortasına kadar vermeye devam etmelisiniz. Haziran ayının sonunda bitkinizi kuzeye doğru bakan bir cepheye alarak, sulama sıklığını azaltmalısınız.

Yaz Dinlendirmesi

Çuha çiçeği yaz aylarını dinlenme dönemi olarak geçirir. Buna karşın tam bin uyku haline de geçmezler. Yaz aylarında gelişimleri yavaş da olsa devam eder. Bu dinlenme dönemi, bitkinin sonraki gelişim dönemi açısından önemlidir. Bu nedenle bu dönemde su sıklığınızı azaltmanız gerekir. Aynı zamanda bitkinizi yaz ayları boyunca kuzeye bakan, gölge ve serin bir konuma yerleştirmelisiniz. Sulamayı yalnızca toprak tamamen kupkuru olduğunda yapmalısınız.

Çuha Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?

Çuha çiçeğinin gelişim dönemi kış aylarının sonu ve ilkbahar aylarının ilk yarısıdır. Bu dönemlerde dipten yeni sürgünler verir. Yaz sıcaklarının gelmesiyle birlikte gelişimleri de yavaşlar. Sonbahar aylarında sıcakların düşmesiyle birlikte yeniden bir canlanma dönemine girer. Bu dönemde kökten ayırma yöntemiyle bitkiyi çoğaltabilirsiniz.

Çuha çiçeği çoğaltma işlemi mevsimsel olarak farklılık gösterebilir. Yaz sıcaklarının dinmesini beklemeniz ve zamanı kendiniz ayarlamanız gerekir. Bu dönemde bitkiyi saksıdan çıkararak, kökten ayıracak kadar gelişmiş olan yavruları alabilir ve çoğaltma işlemini tamamlayabilirsiniz.

Tohumla Çoğaltma

Çuha çiçeği tohumu ile çoğaltılması mümkün olan bitkilerden biridir. Bu işlemi verimli olarak iki farklı zaman diliminde yapabilirsiniz.

İlk olarak, ilkbahar aylarının erken zamanlarında erkenden çiçeklenen çuha bitkisinin tohumlarını, tam olgunlaşmış ancak yeşillikleri de kaybolmamışken ekmeniz gerekir. Bu zamanda çimlenme çok hızlı bir şekilde gelişir. Tohumları daha önce suladığınız toprağın yüzeyine serpmeniz yeterli olacaktır. Üzerlerini ise çok ince birkaç santimlik toprak serpmelisiniz. Tohumların tam olarak gömülmemesi gerekir. Sonrasında üzerine su fısfıslayarak nemlendirmelisiniz. Saksıyı şeffaf bir naylonla tamamen kaplamalısınız. Bu sayede sera etkisi yaratılacak ve tohumlar daima nemli kalacaktır. Sabah ve akşam güneşlerini bu durumda doğrudan almasında sakınca yoktur. Çimlenme başladığında naylonu almanız gerekir. Bu dönemde kuzey rüzgârı alan kuvvetli aydınlık olan bir yere konumlandırmanız gerekir. Toprak hafiften kuruduğu anda sulama yapmalısınız. Sonbahar ayının başında ise fideleri başka saksılara almalı ve daha seyrek bir şekilde dikmelisiniz. Kasım sonlarına doğru saksıyı daha güneşli bir yere alabilirsiniz.

İkinci zaman dilimi ise ilkbahar aylarında alınan tohumları, sonbaharda dikmektir. İlkbahar aylarında aldığınız tohumları, sonbaharda yaz sıcakları sona erdiğinde de ekebilirsiniz. Bu dönemde sıcaklığın gece 16 ila 24 derece arasında olması gerekir. Bundan üç hafta kadar önce tohumları ıslak kâğıt havluya serpmeli, naylona sarmalı ve buzdolabına koymalısınız. Üç hafta sonra ise dolaptan çıkararak yukarıda anlattığımız gibi çimlendirebilirsiniz. Bu fideleri nisan ayında sökerek daha seyrek biçimde dikmeniz gerekir.

Çuha Çiçeği Hastalıkları ve Zararlıları

Çuha çiçeği kapalı mekânlarda, esinti yoksa yaşayamaz. Yaz aylarında ise özellikle kavurucu öğle güneşini doğrudan alıyorsa ölme ihtimali çok fazladır. Bu iki duruma dikkat etmeniz son derece önemlidir.

Çuha çiçeğine yaprak bitkileri sıklıkla musallat olabilir. Bu durumda ilaçlama yapmanız gerekir. Yine yaz sıcaklarında yapraklarında küllenme hastalığı ortaya çıkabilir. Bunun temel sebebi ise gece ıslaklığıdır. Bu nedenle sulamayı sabah saatlerinde yapmanız daha iyi olacaktır.

Çuha çiçeği beyaz kanatlı lahana kelebeklerini de kendine çekebilir. Bu kelebekler çuhayı yumurta bırakmak için tercih ederler. Yumurtadan çıkan tırtıllar bitkinizi mahveder.

Sık Sorulan Sorular

Çuha çiçeği hakkında sık sorulan soruları sizin için derledik.

Çuha Çiçeği Ne Zaman Çiçek Açar?

Çuha çiçekleri iklime bağlı olarak kış ortasından başlayarak ilkbahar aylarının başına kadar tomurcuklanabilir. Sera ortamlarında aralık ayının başında çiçeklenmesi de mümkündür.

Çuha Çiçeği Kışa Dayanır Mı?

Bu çiçekler kış aylarına karşı son derece dayanıklıdır. Eksik 35 dereceyi dahi tolere edebilen bir bitkidir.

Çuha Çiçeğinin Diğer Adı Nedir?

Çuha çiçeğine halk arasında onbiray (bazı yerlerde onikiay) çiçeği de denilmektedir. Fakat bu iki bitki aynı familyanın farklı türleridir.

Çuha Çiçeği ve Menekşe Farkı

Benzer çiçeklere ve yapraklara sahip olduğu için bu iki tür sıklıkla karıştırılmaktadır. Çuha çiçeği ve menekşe iki farklı aileye mensup çiçeklerdir.