Dendrobium Nobile

Dendrobium nobile bakımı en kolay olan orkide türlerinden biridir. Bu türün aynı zamanda birçok farklı kültüvarı bulunmaktadır. orchidaceae (Orkidegiller) familyasının üyesi olan dendrobium cinsi türlerinin çeşitli kültivarları ve hibritleri vardır. Bu çeşitler arasında farklılıklar vardır. Bu yazıda yalnızca dendrobium nobile türünün ve buna bağlı kültivarların bakım bilgilerinden bahsedeceğiniz.

Dendrobium nobile genel olarak beyaz çiçekler açar. Dendrobium nokbile ‘star class' kültivarı çok yaygın biçimde yetiştirilen çeşitlerinden biridir. Tam anlamıyla bir sukulenttir. Suyu ve besini dallarında depolar ve bu sayede doğal ortamında aylarca süren kuraklıklara dayanıklı hale gelir.

Dendrobium Nobile Özellikleri

• Dendrobium nobile orkidesi Asya'nın Himalaya Dağları eteklerinde yaygın olarak yetişir. Burada 1500 metre ve daha yükseklerde bulunan ormanlarda, çoğunlukla kayaların üzerinde yaşarlar.
• Bitkinin kökleri genel olarak epifit yaşama uygundur. Yaz aylarında şiddetli sıcaklar altında rahatlıkla yaşayabilir, kışın ise hafif don olayına maruz kalırlar. Doğal ortamlarında kurak kış ayları yaşanır.
• Doğal ortamında ağaçlar sonbahar mevsiminde yapraklarını döktüğünde, dendrobium nobile orkideler güneşe ve kuraklığa maruz kalırlar.
• Dendrobium nobile orkidesi zaman zaman yeni dallar çıkarır. Bu dallar genelde dipten kimi zamanda dalın herhangi bir yerinden çıkar. Yeni çıkan dallar yapraklanarak uzar.
• Yeni çıkan dallar dip kısmında kök kaidesi oluşturur. Buradan çok sayıda beyaz kökler uzar. Köklerin açık havaya tam uyumludur ve oldukça dayanıklıdır.
• Yeni dallar bakım şartlarına göre 10 ila 70 santim arasında uzar ve bir süre sonra gelişimleri durur. Çiçeklenme yalnızca bu yeni dallarda olur. Bununla birlikte kış dinlenme süreci geçirmeleri çiçeklenme açısından şarttır.
• Kış dinlenme süreci geçirmiyorsa hava sıcaklığının 15 dereceyi geçmediği bir ortamda 2 ay boyunca susuz kalmaları gerekir. Bu sürecin sonunda yaprak diplerinde tomurcuklanma görebilirsiniz.
• Dendrobium nobile orkidesinin çiçekleri ortalama olarak 2,5 ay boyunca solmadan kalır ve çoğu çeşidinin çiçekleri güzel kokulara sahiptir.
• Bitkinin eski dalları ve çiçek açmayan yeni dalları sonraki yıllarda hiçbir şartla çiçek açmazlar. Buna karşın ilkbahar ve sonbahar mevsimleri arasında yeni dallar uzatabilirler. Bu yeni dallara keiki adı verilmektedir. Keiki orkide fidesi ve yavru fide anlamına gelir. Her biri kendi köküne ve bağımsız olarak yaşayabilme imkânına sahiptir.

Dendrobium Nobile Bakımı

Dendrobium nobile bakımı çok kolay yetişen orkidelerden biridir. Bakımının kolay olmasından kastımız hayatta kalması ve gelişmesidir. Çiçeklenmesi o kadar da kolay değildir. Çiçeklenmesi için özel bazı uygulamalar gerekir. Bu uygulamaların özenli bir biçimde yapılması gerekir. Bakımı kolay olsa da çiçeklenmesi oldukça zor bir bitkidir. Bu nedenle eğer acemi bir bitkiseverseniz ve orkide çiçeklerine sahip olmak istiyorsanız bu pek size göre bir bitki olmayabilir.

Dallar uzarken birbirlerine bitişik olmamaları gerekir. Bu nedenle önlem almanızda fayda var. Dalları bitişik olduğunda birbirlerinin çiçeklenmesine engel olurlar. Dallar henüz gelişim aşamasındayken aralarına ceviz ya da benzer büyüklükte strafor koyabilirsiniz. Bu sayede mesafeli olarak büyüyecektir. Dallar gelişip birbirinden uzak bir şekilde pozisyon aldığında aralarına koyduğunuz nesneleri de çıkarabilirsiniz.

Dik duramayan dallar için ise ince değneklerle destek olabilirsiniz. Eğer bırakırsanız, bitki sarkıcı bir şekilde gelişecektir. Kökten çoğaldıkları zaman bu yavruları almamanız daha iyi olacaktır. Bu sayede daha çok sayıda dala sahip olursunuz. Bu da daha çok çiçek anlamına gelir.

Saksı

Orkideler için genellikle şeffaf saksılar tercih edilir. Dendrobium nobile orkidesi için ise şeffaf saksıya gerek yoktur. Bu orkide için eski tip terakota saksı tercih edebilirsiniz. Bu saksılar suyu sünger gibi çeker. Bunun yanı sıra plastik saksı da tercih etseniz herhangi bir sorun olmayacaktır. Sekiz santim çapa sahip olan küçük bir saksı kullanabilirsiniz. Bitkinizin boyutuna göre en fazla 12 santimlik saksı da uygundur. Daha büyük saksılar ise bitkiye zarar verecektir. Böylesi büyük saksılarda kökler her an çürüyebilir.

Işık

Dendrobium nobile orkidesi uzun süreler boyunca doğrudan güneş isterler. Bununla birlikte bazı durumlarda güneş almamaları gerekir. Bunlardan biri yaz aylarında kavurucu sıcaklar varken öğle güneşini doğrudan almamaları gerekir. Bunun yanı sıra çiçeklendikleri zaman çok fazla güneş almamaları lazım. Bu sayede çiçekleri daha uzun süre dayanacaktır.

Bu orkidenin sağlıklı bir şekilde gelişmesini ve bolca çiçeklenmesini istiyorsanız, yıl içerisinde farklı farklı güneş ayarlamaları yapmanız gerekir. Normal şartlarda şiddetli güneşin sakıncası yoktur. Buna karşın fazlası da tolere etse dahi iyi değildir. Güneş ışığı almasıyla ilgili olarak ayrıntıları aşağıda mevsimsel bilgilere göre değerlendirebilirsiniz.

Sıcaklık

Dendrobium nobile orkidesi, 40 dereceye kadar olan şiddetli sıcak havalara uyum sağlar. Kış mevsiminde ise eksi 5 dereceye kadar dayanıklıdır. Bitkiyi kuzey yönünden gelen doğrudan rüzgâr almayan bir yere yerleştirirseniz, hiçbir zarar görmeyecektir. Türkiye'nin kuzeyinde, Ege ve Akdeniz bölgelerinde hiçbir sorun yaşamayacaktır. Buna karşın soğuğa dayanıyor diyerek kış ortasında sakın aniden dışarı çıkarmayın. Böyle bir hata yaparsanız aniden çürümeye başlar. Soğuğa sonbahar mevsiminde yavaş yavaş alışması gerekir. Akdeniz bölgesinin kıyı kesiminde kış mevsimini dışarda geçirmesinde herhangi bir sorun yoktur. Yıl boyunca dışarda kalabilir.

Toprak

Dendrobium nobile orkidelerinde dalların dik durması ve köklerin sağlıklı olması için sert, ince ve ağır taneli toprak gerekir. Orkide toprağı olarak satılan çam kabuklarına, iri taneli leonardit ve ponza taşı karıştırmanız gerekir. Saksı içeriğindeki tüm malzemelerin iriliği ortalama olarak bir zeytin çekirdeği kadar olmalıdır. Daha küçük ya da daha büyük parçalar iyi olmayacaktır.

Saksı içeriğinde loenardit yerine mangal kömürü kırpıntısı da kullanabilirsiniz. Bunun yarısı saksı içeriğine doğal kireç taşı kırpıntısı da ekleyebilirsiniz. Bu kırpıntıların taneleri pirinçten biraz daha iri olmalıdır.

Toprağın derinliğinin sekiz santim olması gerekir. Eğer saksınız daha derinse alt kısmına fındıktan büyük olacak şekilde doğal sert kireç taşı koymalısınız. Toprak karışımının toplamda 8 santim olması gerek.

İki ya da üç yılda bir kez toprak değiştirmeniz faydalı olacaktır. Eğer daha büyük bir saksı gerektiğini düşünüyorsanız her yıl değiştirmelisiniz. Saksı değişimi için en iyi zaman ise ilkbahar mevsiminde çiçeklerin solduğu dönemdir.

Sulama

Dendrobium nobile sulamasında birçok kaynak saf su kullanılmalı diyenler vardır. Buna karşın bu bitki doğal ortamında kireç taşları üzerinde gelişir. Saf suyu yapraklara fısfıslamanız iyi olacaktır. Bununla birlikte saksıyı sulamak iyi değildir. Sulamada saf su kullanacaksanız, toprak karışımınıza mıcır karıştırmalısınız. Yoksa bitkiniz kalsiyum eksikliği nedeniyle çürüyebilir.

Sıcak zamanlarda sulamanın sık sık yapılması gerekir. Çok sıcak bir iklimdeyseniz her gün sulama yapabilirsiniz. Sulamanın bolca suyla yapılması gerekir. Ayrıca sulama zamanının güneş gelmediği saatlerde yapılması gerekir. Geceleri esinti almasını sağlayarak, bu saatlerde üstüne zaman zaman su fısfıslayabilirsiniz. Bitkinin doğal ortamında sık sık, uzun süreli yağmurlar aldığını unutmamalısınız.

Yaz mevsiminin ortasından sonra yeni kamışlar yeterince olgunlaşmış olacaktır. Bu dönemden sora sulama sıklığının azaltılması gerekir. Sonbahar mevsiminin itibaren toprak tamamen kupkuru kalmadan sulama yapmamalısınız.

Kış mevsimi geldiği zaman toprak tamamen kupkuru gelse dahi birkaç gün daha beklemelisiniz. Sulamaları öğleye yakın sabah saatlerinde yapmalısınız. Eğer dendrobium nobile orkidesinin bulunduğu yer çok soğuksa hiç sulama yapmasanız daha iyi olacaktır. Tıpkı kaktüs ve sukulentlerde olduğu gibi susuzluğa karşı oldukça dayanıklıdır. Soğuk ve susuz dönemlerde yaprakları bozulabilir. Endişe etmenize gerek yoktur. Yaprakların bozulması normaldir. Fakat dalların büzüşeceği kadar susuz kalmaması gerekir.

Doğal ortamında dendrobium nobile orkideleri birkaç ay boyunca kurak ve soğuk kış şartlarda yaşayabilirler. Hibrit olmayan doğal türleri, kış mevsiminin başında yapraklarını dökerler. Soğuklar devam ettiği sürece suya ihtiyaçları yoktur. Hibrit türlerde ise yapraklar daha dayanıklıdır. Kış aylarında susuz bırakmaya gerek yoktur.

Gübreleme

Dendrobium nobile orkide olsa dahi piyasada satılan orkide besinlerinden kullanmamanız gerekir. Orkidelerin ışık alması, sulaması ve gübrelenmesinde hassas davranmanız gerekir. Ne kadar özenli davranırsanız o kadar güzel ve bol çiçek açacaktır. Yıl içinde devamlı olarak besin verirseniz ve düzenli olarak sularsanız çok iyi gelişir ancak çiçek açmaz. Çiçeklenmek yerine dalların üzerinden yeni dallar çıkarır. Böylece çok dallı ve budaklı bir hale gelirler.

Kış mevsiminin sonunda ve ilkbahar geldiği zaman daha kuvvetli ışık almaları gerekir. Çiçeklenme döneminde NPK açısından eşit ağırlıklı bir bitki besini tercih edin. Bu besini her üç sulamada bir kez verebilirsiniz. Bu sayede yeni çıkacak olan dallar çok hızlı ve dolgun bir şekilde büyür. Sulamanın gün içinde sıcaklık 22 derece üzerine çıktığında ve toprağın tamamen kurumasına göre devam etmelisiniz.

İlkbaharın ortasından sonra çiçekleri solduğu zaman sulama sıklığını artırmanız gerekir. Bunun yanı sıra fosfor oranı görece olarak fazla bir bitki besini ya da çiçek amaçlı olan bitki besini vermelisiniz. Yaz mevsiminde ise öğle saatlerindeki güneşten korumalısınız. Sabah ve akşamları ise güneş almaya devam etmeliler. Geceleri ise esintili olması koşuluyla üzerinde su püskürtmelisiniz. Sıcak zamanlarda üzerine doğrudan güneş ışığı gelmediği zamanlarda sık sık yıkayabilirsiniz. Her gün yıkamanızda, sulamanızda herhangi bir sakınca yoktur ancak ortamın esintili olması gerekir.

Yaz mevsiminin ortasından sonra potasyum oranı hafif yüksek olan çiçek amaçlı bitki besini kullanın. Bu besini dört sulamada bir kez vermeniz yeterli olacaktır. Bu besini kullanmadaki amaç olgunlaşmış dalların kofluğunun giderilmesi ve daha sağlıklı olmaları içindir. Bu sayede daha fazla besin ve enerji deposu haline gelirler.

Sonbahar mevsimi geldiğinde ise besin vermeyi bırakın ve sulamayı azaltın. Eylül ayının sonundan sonra öğle civarındaki güneşi de alabilir. Bu dönemden sonra ne kadar çok doğrudan güneş alırsa o kadar iyi olacaktır.

Çiçeklenme

Dendrobium nobile kış mevsiminde susuz bir dinlenme dönemi yaşamadığı takdirde çiçek açmayacaktır. Dinlenme sırasında hava sıcaklığının en azından iki ay 15 derecinin altında olması gerekir. Bunun için en uygun zaman Aralık ayının ortasından Şubat ayının sonuna kadar olan dönemdir. Gündüz saatlerinde bolca ve mümkün olduğunda uzun süreler boyunca doğrudan güneş almalıdır. Yaprakları soğuktan ve susuzluktan bozulsalar da aldırış etmenize gerek yoktur. Yalnızca bu dönemde dallar buruşacak kadar susuz kalmaması gerekir.

Eğer dendrobium nobile orkidenizi eve alacaksanız, Mart ayının başına kadar beklemeli, toprak tamamen kuruduğunda içeri almalısınız. Bitkinin mutlaka kuvvetli aydınlık ve güneş alan bir pencere önünde olması gerekir. Yaklaşık on gün geçtikten sonra sulama yapabilirsiniz. Dendrobium nobile orkideniz bütün gün boyunca havadar bir yerde bulunmalı. Bunun yanı sıra akşam ve gece saatlerinde ara sıra esinti almalıdır. Çiçek tomurcukları ortaya çıktıktan sonra güneş fazla yakıcı gelirse çiçekler bozulabilir. Bu nedenle dikkatli olmanız gerekir.

Dendrobium Nobile Nasıl Çoğaltılır?

Dendrobium nobile orkidesi çoğaltmak için birden fazla yöntem kullanabilirsiniz. Bunlardan birisi budanan dallar, diğeri kökten ayırma, sonuncusu ise keiki ayırmadır. Çoğaltma işleminde bu yöntemlerden herhangi birisini kullanabilirsiniz. Bu yöntemleri nasıl kullanacağınızı aşağıda belirttik.

Dal Budama Yöntemi

Budanan dallarla dendrobium nobile çoğaltmak istiyorsanız, yılın her zamanı kullanabileceğiniz bir yöntemdir. Budanan dalların ne kadar yaşlı oldukları hiç fark etmez, tüm dalları çoğaltma işleminde kullanabilirsiniz.

Dendrobium nobile orkidesini budanan dallardan çoğaltmak için, uzunca bir kase benzeri kap ayarlamalısınız. Dalların yan yattığında sığacağı şekilde olması gerekir. Altında drenaj deliklerinin olmasına gerek yoktur. Bu kabı yukarıda verdiğimiz tarifteki gibi toprak karışımı hazırlayarak doldurmalısınız. Dendrobium nobile dallarını üzerine yan yana yatırmalısınız. Dalları hafifçe toprak karışımına gömmüş olmanız daha iyi olacaktır. Bu dalların hiçbir şekilde sulanmaması gerekir. Yalnızca akşam ve gece serin, esintili saatlerde üzerine su fısfıslamalısınız. Dallar iyice ıslandığında yeterli olacaktır. Kap az güneş alan ancak havadar bir yerde bekletilmeli.

Birkaç ay içerisinde dalların üzerinde yeni filizlerin yani keikelerin çıktığını görebilirsiniz. Ortaya çıkan keikiler yukarı doğru yükselmeye başladığında her birinin beyaz kökleri de aşağıya doğru uzayacaktır. Kökler toprağa girmeksizin uzarlar ve dallar yukarı doğru giderler. Gece saatlerinde bu köklere de hafifçe su fısfıslamalısınız. Kökler yaklaşık olarak 4-5 santim kadar uzağında saksıya alabilirsiniz. Saksı olarak yine 8 santim çapa sahip olan küçük saksıları tercih etmelisiniz. Eğer eski dal uzunsa ve saksıya uyamayacak gibiyse keserek kısaltabilirsiniz. Keikinin saksıda ortalanacak şekilde yerleştirilmesi ve yavaşça toprak karışımının köklerin arasına koyulması gerekir. Saksıya aldıktan sonra en az 4 gün boyunca beklemeli ve bunun ardından sulama yapmalısınız.

Kökten Ayırma Yöntemi  

Kökten ayırma yöntemi ilkbahar mevsiminde yapmalısınız. Bunun için en iyi dönem çiçeklerin solduğu zamanlardır. Bu dönemde aynı zamanda saksı ve toprak değiştirme zamanıdır. Dendrobium nobile orkidenizin kökten ayırma yöntemine uygun olduğundan da emin olmalısınız. Uygun zaman için birbirlerinden ayrı şekilde yeni dal uzama noktaları bulunmalı. Kaç tane yeni nokta varsa hepsini ayırmanız mümkündür. Sonrasında her birini 8 santim çapa sahip olan küçük saksılara yukarıda anlattığımız toprak karışımıyla ekebilirsiniz.

Keiki Ayırma Yöntemi

Dendrobium nobile orkidenizi keiki ayırma yöntemiyle de çoğaltmanız mümkündür. Bu yöntemde dikkat etmeniz gereken önemli konu saksıdaki topraktan çıkan keikileri kullanmamalısınız. Uzun dalların üzerinde oluşan keikileri ayırmalısınız. Bu yöntemi ilkbahar mevsiminden yaz sonuna kadar kullanabilirsiniz. Ayrıca keikileri ayırmadan önce köklenmiş olmaları gerekir.

Köklü olan keiki dal üzerindedir. Dalı keikiye 2 santim mesafeden kesmelisiniz. Keikileri bu şekilde tek tek aldıktan sonra mini saksılara ekmeli, sulamak için en azından dört gün beklemelisiniz.

Dendrobium Nobile Hastalıkları ve Zararlıları

Dendrobium nobile orkidenizde en çok karşılaşacağınız sorun kök çürümesidir. Bunun temel nedeni ise yanlış toprak seçimi ve gereksiz şekilde çok fazla sulamadır. Bunun yanı sıra soğuk havalarda sulama yaparsanız ve bitkinin toprağı kolay kolay kurumayan özelliklere sahipse yine kök çürümesi yaşanacaktır. Bunların yanı sıra sıcak yaz aylarında da toprağı ıslakken yer değiştirirseniz yine kök çürümesi yaşanabilir. Kök çürümesi genellikle çok geç fark edildiği için çözümü zor olan sorunlardan biridir. Bu nedenle dendrobium nobile orkidenizin kök çürümesi yaşamaması için dikkat etmeniz gerekir.

Dendrobium nobile orkidesinde yaygın yaşanan bir diğer sorun ise dal çürümesidir. Bu durum eğer birkaç yıllık olan dallarda yaşanıyorsa hiçbir sorun yoktur. Fakat genç dallarda bu sorun ortaya çıkıyorsa köklerde ciddi sorunlar yaşanmış demektir. Bu durumda hemen bitkiyi topraktan çıkarın ve çürük olan kökleri temizleyin. Sonrasında budanan dalları bitkiyi çoğaltmak için kullanmalısınız.

Dendrobium nobile bitkisinde çürüme sorunun ortaya çıkmasında bir diğer neden saf suyla yıkamadır. Özellikle bir de bitki besini veriyorsanız (ki normal şartlarda veriyor olmanız lazım) çürümeler kaçınılmaz olarak yaşanacaktır. Toprağına mıcır katmak bu açıdan önemli bir konudur.

Dendrobium nobile orkidelerinde yaprak bitleri gibi zararlılar genellikle yaşamayacağınız bir sorundur. Buna karşın yine de bitkinizi bu zararlılara karşı dönem dönem kontrol etmelisiniz.

Sık Sorulan Sorular

Dendrobium nobile orkidesiyle ilgili sık sorulan sorular ve cevapları ise aşağıdaki gibidir.