Papatyagiller (Astaraceae) ailesinin üyelerinden biri olan gayret çiçeği ya da diğer ismi ile gaillardia özel bir cins olarak yaklaşık 25 farklı türe sahiptir. Kuzey ve Güney Amerika kıtaları menşeli olan bu cins, Türkçe’de; gaillardia kelimesine bir benzetme oluşturmak amacı ile gayret çiçeği olarak adlandırılmıştır. Ancak bu cinse bağlı türler, dirençli ve hayatta kalmayı bilen yapısı ile bu ismi kendine yakıştırmayı da başarmıştır.

Gayret çiçeği birçok farklı olumsuz hava koşuluna karşı hayatta kalmayı başarabilen ve bu hava koşullarının neredeyse tamamında çiçek açmak için gayret gösteren bir cinstir. İngilizcede ise blanket flower olarak bilinen bu çiçek, Türkçe karşılığında battaniye çiçeği şeklinde adlandırılır. Çünkü Amerikan yerleri yani Kızılderililer battaniyelerinde bu çiçeğin motiflerini kullanmıştır ve İngilizler çiçeği battaniye çiçeği şeklinde isimlendirmiştir.

Gayret Çiçeği Özellikleri

• Gaillardia olarak isimlendirilmiş olan bu cins içerisinde özellikle iki temel türden bahsedilebilir. Yaygın ve en fazla bilinen tür olan Gaillardia aristata genellikle turuncu, kırmızı ve sarı gibi karışık renklerde çiçeklere sahip olarak, uzun ömürlü bir yapıya sahiptir. Gaillardia pulchella olarak bilinen tür ise genellikle kırmızı renk baskın çiçekler açarken, dış tarafa doğru çiçeklerde sarı renk ile birleşim görülür ve bazen 1 yıllık bazen de 2-3 yıllık kısa ömürlü bir türdür.
• Gaillardia türlerinin neredeyse tamamı -40 ⁰C gibi çok soğuk hava koşullarına dahi dayanabilir.
• Çiçek 30-60 cm arasında bir uzunluğa sahip olabilmektedir.
• Bazen 15-30 cm arasında kısa boylu ve kışın -15 ⁰C sıcaklığa dayanabilen türler görülürken, bu bodur türler Gaillardia × grandiflora olarak genel bir isim altında ifade edilir.
• Yaz sıcaklarında da fazla güneş alan ve fazla sulanmayan sıcak bahçelerde dahi yetişebilmektedir.
• Kesme çiçekçilik için kullanılabilir. Fakat bu açıdan uzun boylu ve has türlerin kullanılması önemlidir.
• Kısa bodur çeşitlerde çiçek sapları da çok kısa olacağı için sadece yetiştirmek için tercih edilir.
• Kışın çok soğuk koşullar ile karşılaşmadığı durumda neredeyse bütün yıl çiçek açabilir. Genellikle Türkiye’de ılıman mevsimlerde baharın başından sonbaharın sonuna kadar çiçekli yapısını korurken, kışın dahi az da olsa çiçekleri devam eder.

Gayret Çiçeği Bakımı

Çok zevkli ve güzel renklere sahip olarak değişen kültivarları sayesinde bodur veya uzun olabilen bu çiçek için bakım özelliklerine dikkat edilerek keyifli bahçeler elde edilebilir.

Işık

Gayret çiçeği gün boyunca güneş alan ve rüzgar ile karşılaşan arazilerde yazın kuraklığa dahi dayanabilir ve bu nedenle Akdeniz iklimi için çok uygundur. Bahçelerde yetiştirildiği kadar saksılarda da güneşli ve sıcak teraslarda gayet iyi bir yetişme özelliği gösterir.

Toprak

Bahçe yetiştiriciliğinde verimsiz topraklı arazilerde dahi kolaylıkla yetişebilir. Hatta tuzlu topraklarda yetişmesi de mümkün olmak ile birlikte bakımsız bahçelerde dahi sürekli bir şekilde çiçek açabilir.

Sulama

Çok zor koşullara dahi dayanabilen bir çiçek türü olsa dahi gene de bir bitki olarak sulama ihtiyacı gösterecektir. En bakımsız bahçelerde dahi susuzluğa dayanıklı olsa da bilhassa yaz aylarında toprağın kuruması ile birlikte çok fazla beklemeden sulama fayda sağlar.

Budama

Budama ihtiyacı açık alanlarda ve bahçelerde ortaya çıkmasa da özellikle salonlarda saksılar içerisinde yetiştirilirken solan çiçeklerin acilen kesilip atılması fayda sağlar. Çünkü bu sayede kalitesi bozulmadan ve görselliği sekteye uğramadan çiçek açmaya devam eder.

Gübreleme

Topraktaki besin ve tuz oranına gayet dayanıklı bir yapıya sahip olsa da istenilen farklı gübreleri aldığında daha güçlü bir yapı da elde eder. Yani bitki besinleri ideal koşullarda özellikle saksı yetiştiriciliğinde kullanılabilir.

Çoğaltılması

Çiçeğin sağlıklı bir şekilde çoğaltılması için gayret çiçeği tohumu yerine genellikle fide kullanımı tercih edilir. Fide elde edilmesi için de kökten ayırma açısından yaz boyunca oluşan yavruların kış sonunda alınması doğru olacaktır. Ayrıca en kalın köklerin tercih edilmesi ile birlikte kök çeliği uygulama yöntemi de seçilebilir.

Gayret çiçeği fidesi elde etmek için bu yöntemler çok sık kullanılsa da tohum üzerinden geçiştirmek biraz daha zor bir yöntemdir. Çünkü fideden kolay yetişebilen fakat tohumdan çok verimli bir şekilde yetişmeyen bir çiçektir. Tohum kullanımı için sonbahar ve kış aylarında toprak üzerine serpilen tohumlar sulandığında baharın ilk ışıkları ile birlikte susuz kalmadıkları sürece tohumlar çimlenmeye ve hızlı bir şekilde büyümeye başlarlar.

Hastalıkları ve Zararlıları

Tüm hava koşullarına, toprak koşullarına ve hatta susuzluğa dahi dayanabilen bu çiçek genellikle herhangi bir hastalık göstermeden ve zararlılara dayanıklı yapısı ile yetişmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular

Gaillardia hakkında aklınıza takılan önemli soruların cevaplarını da bu bölümde bulabilirsiniz.