Koyun gözü çiçeği olarak da bilinen gazanya, genellikle tek yıllık olarak yetiştirilen, bakımı güneşli dış mekânlarda uygun olan bitkilerden biridir. Isının yeterli olması durumunda, aylar boyunca sürekli olarak çiçek açacaktır.

Asteraceae (Papatyagiller) familyasının üyesi olan gazanya çiçeği, karahindiba ile benzerlikler gösterir. Gazanya çiçeği latincesi Gazania’dır. Bu isim türü değil cinsi ifade eder. Bu cinsin altında yirmiden fazla tür bulunmaktadır.

Gazanya Çiçeği Çeşitleri

Gazanya cinsinin altında yirmiden fazla tür bulunmaktadır. Özellikle Gazania rigens bu türler içinde fazlasıyla bakımı yapılanlardan biridir. Süs bitkisi olarak kullanılırlar ve her bir türün çok sayıda melezi ve kültivarı vardır. Her bir türün ve melezin çok çeşitli renkleri bulunmaktadır. Kimi zaman yaprak renkleri bile çeşitlilik gösterebilmektedir. Bu yapraklar düz yeşil olabileceği gibi türe bağlı olarak koyu yeşil ya da gümüşi yeşil renklere de sahip olabilir.

Gazania Rigens

Gazanya çiçeği olarak en çok bakımı yapılan tür Gazania Rigens’tir. Bunun temel nedeni en gösterişli türün bu olmasıdır. Bu türün yüzlerce farklı kültivarı bulunmaktadır ve uygun şartları boyu 30 santimi geçebilir. İdeal bakım şartları sağlandığında boyu yarım metreyi bulabilir. Çiçekleri uzun saplıdır ve son derece iridir. Bu türün yaprakları gümüşi yeşildir. Kış aylarında soğuklara en fazla eksi 12 dereceye kadar dayanabilmektedir. Ancak bu aralıklarda soğuklarda fazla dayanamazlar.

Gazania Linearis

Bu tür 15 santime kadar uzayabilir. Gazania rigense göre daha kısadır ancak soğuklara çok daha dayanıklıdır. Yaklaşık eksi 30 dereceye kadar dayanıklılık gösterebilir. Eğer soğuk bir iklimde yaşıyorsanız bu türe bakmayı tercih edebilirsiniz.

Gazania Krebsiana

Tıpkı Linearis gibi bu türde 15 santim boyundadır ve eksi 30 derece soğukluğa dahi dayanabilmektedir. Çiçekleri ise oldukça güzeldir ve narçiçeği rengindedir.

Gazanya Çiçeği Özellikleri

Anavatanı Güney Afrika olan bu çiçek, ‘Afrika papatyası’ adıyla da bilinmektedir. Yetiştiği yerlerde tohumlarının çevreye yayılmasıyla birlikte Avustralya, Yeni Zelanda ve Akdeniz çevresinde doğal bitki örüsüne karışmıştır.

Bazı gazanya çiçeği türleri kısa dallı ya da dalsız olabilir. Dalsız olan türler, kazık kök tepesinden devamlı olarak yaprak ve çiçek verir. Dallı olanlar ise dallarını her yana doğru uzatır ve birbirleri arasındaki boşlukları doldurarak çevreyi kaplar. Dalları oldukça esnek olan gazanya çiçeğinin dimdik durması oldukça zordur. Kış aylarında don olmazsa bütün yıl boyunca yapraklı kalırlar.

Kuraklığa dirençli olan gazanya çiçeği yer örtücü olarak yaygın olarak kullanılır. Bunun yanı sıra bahçe süsü bitkisi olarak da harika bir görünüme sahiptir. Mevsimlik bitki olarak bahçelerde ve parklarda da çokça tercih edilirler. Bu bitki aşırı güneş alan balkonlarda ve bahçelerde saksılarda yetiştirmeye de uygundur.

Gazanya Çiçeği Bakımı

Gazanya çiçeği bakımı son derece kolaydır. Bu nedenle bitki bakımına yeni başlayanlar için de ideal çiçeklerden biridir. Toprak seçmeyen bu bitki, tam gün güneşi sever. Bununla birlikte Ege ve Akdeniz gibi bölgelerde öğle vaktindeki kavurucu güneşten korumak faydalı olacaktır. Fazla su da istemeyen bir çiçektir.

Toprak

Gazanya çiçeği toprak seçen bir bitki değildir. Kumlu ve drenajı iyi bir toprak ise ideal olacaktır. Farklı toprak tiplerini tolere edebilecek bir bitkidir.

Işık

Gazanya çiçeği güneş ışığını çok sever. Sabah ve öğle sonrasındaki güneşi doğrudan alması, çiçek açmasına yardımcı olacaktır. Birçok bölgede öğle saatlerindeki güneşi de tolere edebilir. Ancak özellikle Akdeniz ve Ege gibi bölgelerde öğle saatlerindeki güneşten korumak daha iyi bir fikir olacaktır.

Bu bitkinin çoğunlukla gölgede kalması çiçeklerin kapalı kalmasına ve bitkinin sırık gibi uzamasına neden olacaktır.

Sulama

Gazanya çiçeği kuraklığa karşı son derece dayanıklıdır. Derimsi yaprakları, susuzluğa karşı dirençli olmasını sağlamıştır. Saksıda gazanya çiçeği bakıyorsanız, sulamadan önce toprağın tamamen kurumasını beklemelisiniz. Fazla su vermeniz köklerin çürümesine neden olacağı gibi mantar hastalıklarını da tetikleyebilir.

Sıcaklık ve Nem

Gazanya çiçeği sıcak ortamları ve kuru havaları sever. Bu nedenle sıcak bir iklimde yaşıyorsanız bu bitki tam size göredir. Nem aramamasına karşın nemli ortamlara da rahatlıkla adapte olabilir.

Gübreleme

Doğal ortamında kayalık uçurumlarda büyüyen gazanya çiçeği, az verimli topraklarda rahatlıkla büyüyebilir. Gübre ya da besin vermeniz şart değildir. Ancak eğer bahçede bakım yapıyorsanız, ilkbahar aylarının başında ve yaz aylarının ortasında yılda iki defa çok hafifçe gübrelemek faydalı olacaktır. Bu sayede daha fazla çiçeklenmeyi teşvik edebilirsiniz. Saksıda gazanya çiçeği bakımı yapıyorsanız, ayda bir kez genel amaçlı bitki besini verebilirsiniz.

Gazanya Çiçeği Nasıl Budanır?

Gazanya çiçeği genel olarak tek yıllık olarak bakıldığı için budamaya ihtiyacı yoktur. Ancak çok yıllık bir bitki olarak bakmak istiyorsanız, kış aylarının sonunda ya da ilkbahar aylarının başında budama yapabilirsiniz. Yapraklarını yerden birkaç santim budamanız yeterli olacaktır. Çiçek açma süresinin daha uzun ve sağlıklı olması için ise ölen gazanya çiçeklerini toplamalısınız.

Gazanya Bitkisi Çiçek Açması

İlkbahar aylarında havalar ısındıktan sonra çiçek açan gazanya bitkisi, kışa kadar devamlı olarak çiçek açmaya devam eder. Gazanya bitkisinin papatyaya benzeyen büyük ve renk renk çiçekleri vardır. Bu çiçekler sabahları açar ve akşamları geri kapanır. Akşamları kapandığı zaman solduğunu düşünmemelisiniz, ertesi sabah yeniden açacaktır. Çiçekleri solar solmaz, çiçek sapıyla birlikte kesmeniz, daha kısa bir aralıkla tekrar çiçek açmasını teşvik edecektir. Gazanya çiçeği tohumu almak istiyorsanız, sağlıklı bir çiçeği bırakabilirsiniz. Gazanya bitkisi bol miktarda tohum verir ve bunlar rüzgârda uçuşurlar. Tohumları uçmadan önce toplamanız gerekir.

Akdeniz gibi iklimlerde gazanya bitkisi kış boyunca tam güneş alır. Güney cepheye ekildiklerinde ve kuzey rüzgârlarından etkilenmediklerinde, kış boyunca çiçek açmaya devam ederler. Bu tip ortamlarda tüm yıl boyunca kesintisizce çiçek açarlar. Yaz aylarında 35 ila 45 derece arasındaki sıcaklar geldiğinde ise durgunlaşırlar. Bu dönemde hem daha küçük hem de daha az çiçek görmeniz normaldir.

Gazanya Çiçeği Çoğaltma Yöntemleri

Gazanya çiçeği tohumu ile çelikle ya da kökten ayırma yöntemiyle çoğaltılabilir.

Kökten Ayırmayla Çoğaltma

Nisan ayı ve ekim ayı bu bitkiyi kökte ayırma yöntemiyle çoğaltmak için en uygun zamanlardır. Bu iki aydan birinde bitkinizi bütünüyle saksısından çıkarın. Yeterince köklenmiş olan yan sürgünleri en az ikişerli halde ayırın. Bu işlemi yaparken köklere zarar vermemeye dikkat etmelisiniz. Düzenli olarak ekmeyi de ihmal etmeyin.

Çelikle Çoğaltma

Çelikle çoğaltma için en uygun zaman yaz mevsiminin sonudur. Gazanya bitkisinde dalların gelişmesi kültivara göre değişiklik gösterir. Genel olarak dalları çok kısadır. Kimi kültivarları, yerde sürünerek ilerleyen dallar uzatır. Kiminde ise dallanma olmamaktadır. Dallanma olmayan kültivarlarda dalsız yan sürgünler çıkar.

Dal uzatan kültivarların, dalları toprağa temas eder ve kök salar. Köklenmemiş olsalar dahi bu dalları keserek ayrı bir yerde köklendirebilirsiniz. Dallanmayanlarda ise yan filizlenmeler oluştuğundan bunların yavrularını yaz sonunda keserek alabilirsiniz.

Tohumla Çoğaltma

Tohumlar, şartlar uygun olduğunda hızlı bir şekilde çimlenir ve gelişirler. Eğer bahçede gazanya bitkisi bakıyorsanız, hiçbir şey yapmanız dahi rüzgarlarla tohumlar sürekli olarak taşınır. Bahçenizde sürekli olarak yeni gazanya fideleri görebilirsiniz.

Gazanya Çiçeği Tohumu Ne Zaman Ekilir?

Gazanya çiçeği tohumu ekmek için üç ayrı zaman vardır. Türüne bağlı olarak kıyı illerde tohumlar yaz mevsiminin sonunda ekilir.

Bu tohumlar şubat ayında seralarda da ekilebilir. Bu durumda yaz aylarının başına kadar çiçek açacak boyutlara gelecektir.

Son olarak ilkbahar aylarında ekilen tohumların çiçek açması ise yaz sonunu bulacaktır. Tercihinize ve iklime bağlı olarak bu üç zamanda da tohumları ekebilirsiniz.

Gazanya Çiçeği Hastalıkları ve Zararlıları

Gazanya bitkisi genel olarak haşereler tarafından sevilmeyen bir çiçektir. Bu bitkide en çok görülen sorun çok fazla sulamaya bağlı olarak gövde çürükleridir. Bunun yanı sıra fazla nemli ortamlarda küllenme hastalığı da görülebilmektedir. Nadir de olsa pamuklu bitlerin bitkinize musallat olduğunu da görebilirsiniz.