Türkiye’de Kavak Mantarı olarak da bilinen, Pleurotus ostreatus bilimsel adıyla bazı makalelerde kendine yer bulan, yenilebilen ve sıklıkla ticareti yapılan bir mantar türüdür. İlk defa Almanya’da yetiştirlen bu tür, ticari bakımdan en yaygın mantarlar arasında yer alır.

Hangi İstiridye Mantarı Çeşidini Yetiştirmek İstiyorsunuz?

Yetiştirmeye ve yemeye uygun birçok farklı istiridye mantarı alt türü vardır. Bu mantarlardan bazıları şu şekildedir;

• Mavi İstiridye Mantarı: Kuzey yarımkürede yaygın olan bu tür, en hızlı kolonileşen istiridyelerden biridir. Bu mantar, 5 ila 20 derece arasında daha soğuk iklimleri tercih eder.
• İnci İstiridye Mantarı: “Yaygın”, “gri” veya “kış” istiridye mantarı olarak da bilinen bu çeşit, süpermarketlerde bulabileceğiniz bir türdür. Bu mantarlar ayrıca kuzey yarımkürede daha soğuk sıcaklıkları tercih eder.
• Altın İstiridye Mantarı: “Sarı” istiridye mantarı olarak da bilinen bu çeşidin parlak renkleri vardır ve yumurta mantarı ile karıştırılması kolay bir görünüme sahiptir. Sarı istiridye mantarı, 20 ila 30 derece arasında daha sıcak iklimleri tercih eder.
• Phoenix İstiridye Mantarı: “Yaz” veya “İtalyan” istiridye mantarı olarak bilinen bu çeşit, beyaz, ten rengi veya kahverengimsi bir renge sahiptir ve sıcak iklimlerde yetişir.
• Kral İstiridye Mantarı: “Eryngii” mantarı olarak da bilinen bu çeşidin sağlam bir dokusu vardır. Ancak, yetiştirmek zordur ve yeni başlayan mantar yetiştiricileri için uygun değildir.
• Pembe İstiridye Mantarı: Bu hızlı büyüyen çeşit, güzel pembe renklerle 3 ila 4 hafta içinde meyve vermeye başlar. Bu mantarlar 20 ila 30 derece arasındaki iklimlerde yetişir.

İstiridye Mantarı Yetiştirmek İçin En İyi Tabaka Hangisidir?

Miselyum, mantarın genellikle yerin altında olan köklerine verilen isimdir. Mantarın başarılı bir şekilde yetişmesi için miselyum kritik öneme sahiptir. Mantarın yetiştirilmesi için altında hangi tabakayı kullanacağınız önem taşır. Saman, mantar yetiştirmek için en çok kullanılan alt tabakadır, ancak elinizde malzemelere bağlı olarak çeşitli alt tabakalar kullanılabilir.

Karton, talaş peletleri, kahve telvesi ve diğer tarımsal atık ürünlerinin tümü, istiridye mantarlarınız için uygun yetiştirme ortamı oluşturur.

Hangi alt tabakayı bulmanız daha kolaysa o seçilebilir. Bizim tavsiyemiz bu konuda odun peletlerini kullanmanızdır. Bu peletler, sterilize edilmiş halde gelir. Sizin için yapılması gereken tek şey su eklemektir.

Yetiştiricilik içi İhtiyacınız Olan Malzemeler

Alt tabakanın yanı sıra, istiridye yetiştirmek için başkaca ihtiyacınız olan malzemeler vardır. Bu malzemeler şu şekildedir;

• Misel (Mantar tohumu)
• Büyüyen substratınız
• Yetiştirme torbaları veya kapları (plastik sızdırmaz kaplar)

Bazı perakendeciler, istiridye mantarı yetiştirmek için hazır kitler satmaktadır. İstiridye mantarlarını yetiştirme torbalarında, kaplarda, kovalarda ve hatta ziplock torbalarda yetiştirebilirsiniz.

Yetiştirme Ortamının Hazırlanması

Alt tabakanızı hazırlamak, kurulumun en kritik aşamasıdır ve yanlış bir uygulama sebebiyle yeniden başlamanız gerebilir. Yetiştirme ortamınızı kurmanın ardındaki fikir, aynı beslenme için rekabet eden diğer mikroorganizmaları dışarıda tutarken, mantarlara büyümek için ihtiyaç duydukları her şeyi sağlamaktır.

Alt tabaka türlerinin hazırlanması ise şu şekildedir;

• Saman: En yaygın kullanılan alt tabaka olarak saman, ucuzdur ve mantarlarınızı yetiştirmek için gerekli tüm besin maddelerini içerir. Samanların yaklaşık 2 saat sıcak suda (65 ila 80 derece) ıslatarak pastörize edilmesi gerekir.
• Talaş: Talaş peletleri tedarikçide pastörize edilir, yani kontaminasyon riski yoktur. Talaş peletleri eşit ağırlıkta su eklenerek ve 1 saat boyunca suyu emmesi için bırakılır. Nemlendirdikten sonra peletler parçalanmalıdır.
• Kahve Telvesi: İçtiğiniz kahvelerden kalan telveler, alt tabaka olarak kullanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, son 24 saat içinde ortaya çıkmış taze telvelerin kullanılmasıdır. Makine ile yapılan kahvelerde, makine sizin için telveyi pastörize edecektir. Daha eski telvelerin kullanılması, alt tabakada diğer küf türlerinin büyümesine neden olur.

Aşılama

Aşılama, istiridye mantarı misellerinizi alt tabaya eklediğiniz süreci açıklar. Alt tabaka ile çalışmaya başlamadan önce eller yıkanmalı ve bir çift temiz mutfak eldiveni veya tek kullanımlık cerrahi eldiven giyilmelidir.

Tezgâhta gizlenen diğer mikropları veya mikroorganizmaları öldürmek için tüm yüzeyler temizlenmelidir. Büyüyen alt tabakanın doğru neme sahip olduğundan ve çok kuru veya çok ıslak olmadığından emin olunmalıdır. İdeal olarak, kahve telvesi ve talaş peletleri gibi alt tabakalar için yaklaşık %55 doygunluk oranı ve saman için %75 gibi daha yüksek bir doygunluk oranı yakalanmalıdır.

Sıkma testi, alt tabakanızın hidrasyon seviyelerini kontrol etmek için size en iyi seçeneği sunar. Malzemeyi avucunuza toplayın ve sıkın. Eğer birkaç damla su geliyorsa doğru doygunluk seviyesine sahipsinizdir. Çok fazla su varsa, alt tabaka aşırı doygun haldedir.

Bir sonraki adımda, kova gibi sterilize edilmiş bir kap kullanarak, alt tabaka istiridye mantarı miselleri ile karıştırılmalıdır. Karıştırdıktan sonra, yetiştirme kabına ekleyin ve ardından kapağı kapatın.

Plastik bir kap kullanıyorsanız, alt tabaka üzerinde hava akışına izin vermek için kabın yanlarına ve kapağına solunum delikleri açtığınızdan emin olmanız gerekir.

Aşılama süreci, birçok insanın hata yaptığı aşamadır. Alt tabakayı kirletirseniz, alt tabakanızda ve mantarlarda küf oluşmaya başlayabilir. Bu küf, mantarları yemeleri durumunda penisiline alerjisi olan kişiler için hayati tehlike oluşturabilir.

Aşılama Talimatları

• Aşılamaya başlamadan önce, işi yapacağınız alan ve tüm ekipmanlar temizlenmeli, sterilize edilmelidir.
• Kullanacağınız kaplarda karıştırma işlemine başlamadan önce tüm alt tabakaları ve diğer malzemeler tartılmalıdır.
• Topaklar ve kahve telvesi gibi tüm sıkıştırılmış alt tabakaların parçalanması gerekir.
• Yetiştirme torbaları ve kaplar paketlenmelidir. Bu işlem küften korunma amacıyla önemlidir.
• Alt tabaka karışımları için kullanılması gereken ağırlık yaklaşık şu şekildedir; taze kahve telvesi için 3,5 kg. pastörize edilmiş saman için 1 kg, misel ise 1,5 kg kadar olmalıdır.

Miselleri Kuluçkalamak

Ekilecek alan hazırlandıktan sonra kuluçka sürecine geçilebilir. Kuluçka, istiridye mantarı yetiştiriciliğinin büyüsünün başladığı yerdir. Bu aşamada, alt tabakaya tanıttığınız miseller, kabın etrafında ilerleyerek onu kolonize eder.

Evinizde ideal yetiştirme koşullarını yaratmak kolaydır. İstiridye mantarlarınızı doğrudan güneş ışığı almayan, evinizin herhangi bir odasına yerleştirin. İstiridye mantarlarınızı yetiştirmek için mükemmel oda sıcaklığı 20 ila 25 derece arasındadır.

Hava akışını sınırladığı için mantarları dolaplara koymak tercih edilmemelidir. Mantarları odaya koymak ve perdeleri çekmek daha iyidir. Odadaki ışığın az olması, mantar kafalarının erken “sabitlenmesinin” engellenmesinde yardımcı olur.

Miseller, alt tabakada bulduğu besinleri yiyerek kapta kolayca büyüyecektir. Alt tabakayı kolonize etmeye başlayan bir örümcek ağı gibi beyaz bir büyüme fark edilecektir. Alt tabaka tamamen beyaz olduğunda, meyve verme sürecine başlanır.

Kuluçka sırasındaki yaygın sorunlardan biri kapta yeşil veya mavi küf oluşumudur. Küf mantarınızı mahvedecektir. Bu sebeple yeni bir aşılama ile başlamak gerekir.

İstiridye Mantarlarında Meyve Verme

İstiridye mantarı yetiştireceğiniz kapları hazırladıktan ve aşılama yapıldıktan sonra, kolonizasyon başlar. Bu dakikadan sonra artık mantarlarınız meyve vermeye başlayacaktır.

Mantarlar vahşi doğada meyve vermeye başlaması, ortamdaki değişiklikler nedeniyle oluşan miselyumdan gelen bir stres tepkisidir. Meyve verme, miselyumun son hayatta kalma tepkisidir ve mantarların yerel alanda sporları yaymasına izin vererek miselyumun yeni bir alanda yayılmasını sağlar.

Mantar kabınızda aynı açlık ve hayatta kalma tepkisini tekrarlamanız gerekecek. Miselyum, alt tabakanızı beyaz, örümcek ağı benzeri bir ağla kapladığında, meyve verme sürecini başlatmanın zamanı gelmiştir.

İstiridye mantarlarınızın yüksek oranda meyve vermesi için aşağıdaki koşullara ihtiyacınız olacak.

Aydınlatma

Odadaki perdeler açık tutularak, kabınıza gelen ışık arttırılmalıdır. Ancak kabı doğrudan güneş ışığı altında bırakmaktan kaçınmanız gerekir.

Doğrudan güneş miselyuma zarar verir ve mahsulünüzü mahveder. Mantarlar diğer bitkiler gibi güneş ışığından enerji kazanmazlar. Bu nedenle, meyve verme sürecini hızlı bir şekilde başlatmak için tek ihtiyacınız olan ışık efektinde basit bir değişiklik.

Hava

Mantarların bol miktarda temiz havaya ihtiyacı vardır ve onların gelişmesini sağlayan da budur. Büyürken kabın kapağını geri çekin ve üst kısmın dörtte birinin temiz hava almasını sağlayın. Bu değişiklik, miselyumun meyve vermeye başladığını belirtmek için yeterlidir. Bu efekti oluşturmak için kabı her gün birkaç saat açmanız yeterlidir.

Nem ve Sıcaklık

Mantarların gelişmeyi sevdiği yağmur veya nemli koşulları simüle ederek alt tabakanızı her gün nemlendirmek için temiz su içeren bir sprey şişesi kullanılmalıdır.

Çoğu istiridye mantarı çeşidi, ev sıcaklığında kolayca büyür. Kral istiridye mantarları, iklim koşullarına karşı bir miktar hassasiyet sergileyecektir, bu nedenle bu çeşidi ileri düzey mantar yetiştiricileri yapmalıdır.

Meyve verme sürecini başlattıktan yaklaşık 7 gün sonra, mantar “iğnelerinin” geliştiğini görmeye başlayın. Gelecek haftalar boyunca, mantarlar her gün iki katına çıkmaya devam eder. Kaptaki nemi korumak için meyve verirken su püskürtmeye devam edilmelidir.

Meyve Verme Aşamasında Karşılaşılan Sorunlar

Meyve verme aşamasında karşılaşılan sorunlardan en büyüğü, alt tabakanın veya mantarların kahverengi veya sarı bir görünümle sonuçlanan kurumasıdır. Bu etkiyi en aza indirmek için daha fazla su püskürtülmelidir.

Mantarlarınızdaki uzun, ince saplar, kabınızdaki daha yüksek karbondioksit seviyelerini gösterir. Hava akışını artırmak için daha fazla delik eklenebilir ya da kabın kapağını her gün 15 ila 30 dakika açılır.

Mantarlarınızın Hasat Edilmesi

İstiridye mantarlarınız geliştikçe, mantarın kenarlarının düzleştiğini ve yukarı doğru döndüğü görmeye başlanacaktır. Kıvrılma etkisini fark etmeye başlar başlamaz mantarlar toplanmalıdır. Yassılaşan ve yukarı doğru kıvrılan mantarlar sertleşir ve lezzetini kaybeder.

Mantarlar kıvrıldıkça, yaşam döngüsünü yeniden başlatarak sporları salmaya başlarlar. Bu nedenle, onları bu aşamadan önce hasat etmek çok önemlidir.

İstiridye mantarı, alt tabakadan bükülerek koparılmalı ya da bir makas yardımıyla bu işlem yapılmalıdır. Toplanan mantarlar buzdolabında hava geçirmez bir kapta saklanmalıdır.

İkinci Hasat

İlk parti istiridye mantarını hasat ettikten sonra, ikinci bir mahsul yetiştirebilirsiniz. İkinci meyve verme turu için bol miktarda miselyum kalıntısı olacaktır. Tek yapmanız gereken ikinci tur için alt tabakayı nemlendirmektir.

Nem oranın artması ve günlük ihtiyacı olan nemin verilmesinden bir veya iki hafta sonra ikinci iğneleme turunun başladığını fark edeceksinizdir. İkinci mahsul bittikten sonra alt tabakayı alıp, çiçek tarhlarınızın üzerindeki toprağa atmanız önerilir. Bu stratejiyi kullanarak, üçüncü bir açık hava istiridye mantarı turu elde edilir.

Mantarları Toplama

Şimdiye kadar evde istiridye mantarı yetiştirmeye nasıl başlayacağınız konusunda iyi bir fikre sahip olmalısınız. Bu kılavuz, istiridye mantarı yetiştirmek için kullanışlıdır. Bununla birlikte, bu strateji her tür mantar türünü yetiştirmek için de uygundur.

Lezzetli istiridye mantarı mahsulü üretmek için bu kılavuzdaki süreç adım adım takip edilmelidir. Mantar yetiştirmek kolaydır ve fazla dikkat gerektirmez. Günde birkaç dakika ayırarak istiridye mantarı yetiştirmeye başlayın.

Sürecin en zorlu kısmı aşılamadır. Aşılamayı doğru yaparsanız, mantar bahçenizde başarı oranınızı artıracağınızdan emin olabilirsiniz.