Kardelen, esasen tek bir bitki değil bir cinsin adıdır. Kış mevsiminin sonunda karların içinde çiçek açan tüm bitkilere halk arasında kardelen denmektedir. Bununla birlikte eğer bir kardelen çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, hangi tür olduğunu bilmeli buna uygun bakım uygulamalısınız. Bu yazımızda genel olarak kardelen cinsine dair bilgiler vererek, yetiştirme bakımına ilişkin ortak ipuçlarından bahsedeceğiz.
Kardelen, amaryllidaceae familyasının Galanthus cinsidir. Son derece zarif bir çiçektir fakat oldukça hassastır. Çiçeğe ne kadar az dokunulursa, ömrü de o derece uzun olacaktır. Genellikle 900 ila 1800 metre yükseklikte, nemli topraklarda kış aylarının sonunda kendi kendine çıkar.
Kardelen Çiçeği Çeşitleri
Kardelen çiçeği türleri, amarsillisgillerin alt sınıfı olan Kardelengiller içerisinde nitelendirilmektedir. Bu alt sınıf içerisinde 8 farklı cins ve 31 tür yer almaktır. Kardelen türlerinin anavatanı oldukça geniştir. Avrupa, Anadolu, Akdeniz, Ortadoğu ve Kafkaslar'da yüksek noktalarda yetişir.
Türlerine bağlı olarak kış mevsiminin başında, ortasında ya da sonuna doğru çiçek açarlar. Bunların yanı sıra bazı türleri sonbahar mevsiminin sonunda ve ilkbaharda çiçek açar. Çiçek açmasının ardından birkaç hafta ya da türüne bağlı olarak bir iki ay sonra yaprakları sarararak kurur. Soğanları ise yaz boyunca uykuda kalır ve sonbahar ayında yeniden faaliyete geçer.
Galanthus Byzantinus
Galanthus Byzantinus, Türkiye'de endemik kardelen çiçeklerinden biridir. Doğal olarak Bolu, Kocaeli, Bursa, Kırklareli ve İstanbul'da yetişmektedir. Genellikle göknar ve kayın ormanlarının kenarlarında Ocak ve Nisan ayları arasında çiçek açarlar.
Galanthus Woronowii (Karadeniz Kardeleni)
Karadeniz kardeleni, süs bitkisi olarak oldukça yaygındır. Çiçekleri iri olan türlerden biridir. Yaprakları da diğer kardelen türlerine göre daha gösterişli ve büyüktür. Anavatanı Doğu Karadeniz dağlarıdır. Çiçek açma zamanı ise kış aylarının ortası ve sonudur. Eğer saksıda kardelen yetiştirmek istiyorsanız, bu tür son derece uygundur.
Galanthus Elwesii
Geniş bir coğrafi dağılıma sahip olan Galanthus elwesii, 25 santime kadar büyüyebilir. Mavi yeşil renkli olan iki yaprak çıkarırlar. Beyaz çiçekleri, 2-3 santim uzunluğunda, sarkık ve küresel şekildedir. Şubat ve Nisan aylarında çalılık, kayalık ve ormanlık alanların açıklıklarında görülür.
Galanthus Nivalis
Kardelen çiçekleri arasında en yaygını budur. Galanthus woronowii'ye göre daha minik ve ince yapraklara sahiptir. Doğal olarak en çok güney ve orta Avrupa'da görülür. Bunun yanı sıra Balkanlar'da ve Türkiye'de de doğal olarak yetişen türlerden biridir.
Galanthus Bursanus
Türkiye'de Marmara Bölgesinde, özellikle adından da anlaşılabileceği gibi Bursa'da görülür. Kentin yakınlarındakinde kireçtaşı kayalık mostralarda görülürler. Çok hoş bir görünüme sahip olmakla birlikte süs bitkisi olarak pek uygun değildir.
Kardelen Çiçeği Bakımı
Eğer bahçede ya da saksıda kardelen çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, soğanlarını sonbahar aylarında ekmeniz gerekir. Bahçede toprak çok verimsiz değilse, kardelen için sıkıntı olmayacaktır. Saksıda yetiştirmek istiyorsanız toprak oldukça önemlidir.
Toprak
Saksıda kardelen çiçeği bakımı yapmak istiyorsanız torf toprak kullanmanız iyi olmayacaktır. Herhangi bir orman, bahçe de ya tarladan humuslu kara toprak alarak, bunu kullanmalısınız. Bu toprağa ayrıca biraz dere kumuyla birlikte az yanmış koyun gübresi kullanırsanız çok iyi olacaktır.
Saksıda bakım yapacağınız çiçek için toprak karışımda 5 ölçü kara toprak, 2 ölçü dere kumu ve 1 ölçü gübre kullanmalısınız. Soğanları bu karışım içerisinde 5 santim kadar gömmeli ve sulamalısınız.
Sulama ve Konum
Kardelen çiçeğini ektiğiniz saksıyı dışarıya koymalısınız. Konumun mümkün olduğunda soğuk ve hiç güneş almayan bir yerde olması gerekir. Toprak kupkuru kaldığında sulama yapmak gerekir. Ocak ayı ortasından itibaren ise saksının güneşli bir yere alınması gerekir. Konumlandırmanın her durumda dışarıda yapılması gerekir.
Kardelen soğanını bahçede ekecekseniz, kış aylarında iyi güneş alan bir yere ekmelisiniz. Mümkünse güneye bakan, önü açık bir yer olmalı. Kardelen yaprakları kış mevsiminin ortasından itibaren uzun süre güneş aldığında, sonraki yıl çiçeklenmesi o kadar iyi olur. Bu nedenle güneş oldukça önemlidir.
İlkbahar ayları geldiğinde hava ısınır ve kardelenin yaprakları kurur. Soğanlar sonbaharda hava soğuyana kadar uykuda kalacaktır.
Yaz Bakımı
Kardelen soğanları yaz aylarında kuru halde bekler. Eğer saksıda kardelen çiçeği yetiştirecekseniz, hangi türe sahip olduğunu iyi bilmeniz gerekir. Bazı türler toprakta kuru kalmaya dayanıksızdır. Kuru ve sıcak ortamlarda soğanları ölür. Örnek vermek gerekirse Karadeniz kardeleni soğanı, yaz boyunca uzun süreler kupkuru kalmamalıdır. Toprağın kuru kalma süresi en fazla 15 gün olmalıdır. Saksıların sonbahara kadar gölgeli ve rüzgar alan bir yerde tutulması gerekir.
Sonbahar mevsiminde Ekim ayı geldiğinde soğanları sökmeli ve toprağı yeniden hazırlamalısınız. Bunu yapmazsanız her yıl daha fazla zayıflayacaktır.
Kardelen Çiçeği Çoğaltma
Kardelen çiçekleri solduktan sonra yaprakları henüz yeşilken çok rahatsız etmek gerekir. Kökleri rahatsız etmek ve sıcak hava dalgasıyla şoklamak bitkinizi yıpratacaktır. Kardelen çiçekleri çoğaltmak için en iyi dönem sonbahar aylarının başıdır. Bu dönemde soğanları sökmeli ve ayrılabilecek olanları ayırmalısınız. Sonrasında yukarıda anlattığımız gibi yeniden ekmelisiniz.
Sık Sorulan Sorular
Kardelen çiçeğinin yetiştirilmesi, bakımı ve özellikleriyle ilgili olarak sık sorulan sorular ve cevapları aşağıdaki gibidir.
Kardelen Çiçeği Nerede Yetişir?
Kardelenler, nemli ortamları çok sever. Marmara'da ve Karadeniz'de yüksek kesimlerde oldukça yaygın biçimde yetişen bitkilerden biridir. Bazı cinsleri Güney Doğu Anadolu'da da yetişebilir. Bunun yanı sıra evlerde balkon, teras gibi açık alanlarda ve bahçelerde de yetiştirilebilir bir bitkidir.
Kardelen Çiçeği Ne Zaman Açar?
Kardelenlerin kesin açma zamanını söylemek oldukça zordur. Ocak ayından Mart ayına kadar farklı zamanlarda açan türleri vardır. Bunun yanı sıra bazı türleri sonbahar ayında da açabilir. Doğal ortamında genel olarak kış ortasında, karların arasından açarlar.
Kardelen Çiçeği Evde Yetişir Mi?
Kardelenin evde yetiştirmek pek mümkün değildir. Saksıda bakım yapılabiliyor olsa da mutlaka açık havada bakılması gerekir. Bu nedenle balkon, teras, cam önü gibi yerlerde yetiştirmek gerekir. Aynı zamanda bahçede de bakım yapılabilir.
Kardelen Çiçeği Kaç Günde Büyür?
Kardelen çiçeği bakımı oldukça kolaydır. Çok fazla ilgiye ihtiyacı yoktur. İyi bir şekilde çiçeklenmesi için kış aylarında güneş alması oldukça önemlidir. Kardelenler dikildiği ilk yıl çiçek açabilir. Doğru bakım yapıldığında sonraki sene daha fazla çiçek üretirler.
Kardelen Çiçeği Toplamak Yasak Mı?
Türkiye'nin birçok farklı bölgesinde kardelen türleri kendiliğinden yetişir. Ormanlarda, kayalık alanlarda, orman kenarlarında yetişen kardelen çeşitlerini toplamak ise yasaktır. Kardelenlerin koparıldığı tespit edilmesi halinde idari para cezası uygulanır.
Kardelen (Galanthus)
