Kauçuk ağacı, birçok evde görmeye alışık olduğumuz bir salon bitkisidir. Bu bitki Moraceae familyasının Ficus cinsine aittir. Bu cinsin 850 ayrı türü bulunur. Bütün dünyada en meşhur ve en çok yetiştirilen ise ficus elastica türüdür.

Kauçuk ağacının kabuğu kesildiğinde latex adı verilen sıvıdan lastik yapmak mümkündür. Bu nedenle bu ağaç lastik ağacı ve kauçuk isimleriyle de bilinir. Lastik ve kauçuk üretiminde kullanılan lastik ağacının bambaşka bir tür olduğu bilinmelidir.

Bu ağacın anavatanı Hindistan, Nepal, Bhutan, Çin, Endonezya, Malezya ve Myanmar’dır. Doğal şartlarda bu ağaçlar 40 metreye kadar yükselebilir. Bu ağacın hem gövdesi, hem dalları hem de kökleri çok sağlamdır. Bazı iklim şartlarında, zaman içerisinde dallarından kökler toprağa uzar. Dalları birçok sağlam kökle toprağa bağlanır. Yaprakları oldukça büyük olan bu ağaçlar, yaşlandıkça daha küçük yapraklar vermeye başlar. Bu ağacın verdiği yapraklar 45 santimetre uzunluğa ve 18 santimetre genişliğe kadar büyüyebilir.

Kauçuk Ağacının Yaygın Türleri

Bu ağacın en yaygın türü ficus elastica robusta ismini almıştır. Bu türün yaprakları güneş altında kızılımsı ve bordo renklerdedir. Olgunlaştıktan bir iki kay kadar sonra ise rengi yavaş yavaş yeşile döner.

Yapraklarında beyaz ve alacalı renkler barındıran başkaca türleri de vardır. Variegata, tineke ve belize bu türlere örnek olarak sayılabilir. Bu kauçuk ağaçlarının bakımı, bilinen türlerle aynıdır. Bu türlere dair bilinmesi gereken özellik, kış soğuklarına dayanıksız olmalarıdır. Ayrıca bu alacalı kauçuklar mutlaka güneş ışığı almalıdır. Karanlıkta kalan alacalı kauçukların gelişimleri zayıf kalmaktadır.

Yeşil kauçuklar öğle vakti güneşine uyum sağlayabilirler. Bu kauçuklar ideal olmamakla birlikte, öğlen güneş altında bırakılabilir. Alacalı olanları ise öğle güneşinden korumak ideal olandır. Öğle güneşinden korunan alacalı kauçuklar daha parlak yaprak verecektir.

Bu kauçuklara dair unutulmaması gereken, aşırı sulamadan ve ani değişiklerden hoşlanmamalarıdır.

Soğuğa Dayanıklılığı

Yeşil yapraklı kauçuk bitkisi, uzun günler boyunca devam etmediği takdirde soğuklara dayanaklı bir bitkidir. Bu bitki sıfır dereceye kadar soğuklarda yaşayabilir. Özellikle kuzey rüzgârlarından korunduğu takdirde kauçuklar eksi 5 derecelere kadar dayanabilmektedir.

Eğer yaprakları beyaz bir kauçuğa sahipseniz bu bitki için sıfır derece bile büyük risk oluşturur.

Sıcak İklim İlişkisi

Kauçuk ağaçlarının gelişmesini hızlandıran iki temel faktör vardır. Bu faktörlerden ilki havadar, esintili bir ortamdır. İkincisi ise yaprakların güneş ışığı altında ısınmasıdır. Bu sayede bu bitkiler soğuk odalarda dahi gelişmeye devam ederler.

Kauçuk ağacı, Kasım ayından Mayıs ayına kadar günün her saatinde direkt güneş ışığı almalıdır. Bu güneş ışığı ve sıcaklığın bir zararı olmadığı gibi faydası da çoktur. Haziran ve Ekim ayları arasında ise öğle vakitlerinde güneş ışığından korumak iyi bir fikirdir. Özellikle sıcaklıkların çok yüksek olduğu bölgelerde, bitkinizin öğlen sıcaklığından korunması önemlidir. Yaz günlerinde öğle vakti güneş altında kalan bitkilerin susuzluk çekmesi, yapraklarda şişmelere ve bombeli bir yapıya sebep olacaktır.

Sıcak yaz günlerinde, bitkinizi akşamları ıslak bezle silmek, su fısfıslamak ya da su ile yıkamak gelişimi pozitif yönde etkileyecektir. Eğer bitkiniz iç mekânda kalıyor ve hava hareketi sınırlıysa yalnızca ıslak bezle silmek gerekir. Hava hareketlerinin kısıtlı olduğu mekânlarda bu bitkinin üzerine su fısfıslamak yapraklara zarar verir.

Kauçuk Ağacı Yaprakları Nasıl Parlak Olur?

Bu ağacın yapraklarının daha parlak olması için, ıslak bir bezle silerek yaprakları temizlemek idealdir.

Yaprakları parlatmanın üç farklı yolu vardır. Bu yollardan en kolayı, yaprak parlatıcı sprey kullanmaktır. Bu spreylerin her gün, düzenli kullanımının bitkiye zarar verebileceği unutulmamalıdır. Kullanılan spreyin etkisi iki hafta devam edecektir. İkinci yöntem bebek yağı kullanımıdır. Bir yaprağa küçük bir damlayı parmakla yaymak yeterli olacaktır. Son yöntem ise muz kabuğu sürmektir. Muz kabuğunu elinizle ezilerek yapraklara sürülebilir.

Bakımı

Kauçuk ağacı çok dayanıklı bir bitkidir. Birçok ihmale ve yanlış bakıma rağmen yaşama ihtimali çok yüksektir. Kolay kolay ölmeyen bu ağaca uygun bakım yapıldığında büyük, yeşil, parlak yapraklara sahip sağlıklı bir ağaca kavuşulabilir.

Toprak Seçimi

Kauçuk ağaçları geliştikçe ve yaprakları arttıkça ağırlık kazanır. Saksı değişimi yapıldığında toprak mutlaka sıkıştırılmalıdır. Sıkıştırma, ağacın dik durması için önemlidir. Bu iş bir parça risk barındırır. Köklerin sıkışık bir ortamda kalması, kökleri çürütebilir ya da gelişimi durdurabilir. Bu konuda riski ortadan kaldırmak için toprağa ponza taşı kullanımı tavsiye edilir.

Eğer kullandığınız saksı 4 litrelikten ufaksa ve bitkiniz yarım metre bile değilse ponza taşı kullanımı gerekli değildir. Kauçuk ağacınız yarım metreyi geçmişse ponza taşı kullanımı şarttır. Bu durumda üç ölçü toprağa bir ölçü ponza taşı karıştırmak ideal orandır.

Kauçuk ağacı için kullanılan toprağın süzek olması önemlidir. Torf ve ponza taşı karışımı yeterli olacaktır. Eğer doğal bir toprak kullanılacaksa, ponza taşı yetmeyecektir. Bu durumlarda iri taneli dere kumu da karıştırmak gerekir.

Sulanması

Yaz aylarında ağacınızın yeri yeterince sıcak rüzgâr alıyor ve havadarsa sık sık sulanması gerekir. Toprağın üst yüzeyinde ıslaklık kalmadığında tekrar sulanması gerekir. Bu bitki için saksının drenaj deliklerinden su çıkana kadar sulama yapılmalıdır. Sulama yapılırken, suyun çok soğuk olmamasına dikkat edilmelidir. Kullandığınız su çok kireçli ise, birkaç gün bekletmek faydalı olacaktır. Bu ağacın sulaması yapılırken, taze musluk suyu kullanılmamalıdır.

Gübreleme

Kauçuk ağaçlarına bütün yıl boyunca ayda bir kez olacak şekilde gübre vermek yeterli olacaktır. Ev bitkileri için kullanılan Vilmorin, Genta, Çiçekcoşturan ve benzeri besinler verilebilir. Üç ayda bir bitkinize toprak yıkaması yapmak da faydalı olacaktır.

Eğer bitkiniz kış boyunca havasız, güneşsiz, serin bir yerde duruyorsa, gübreleme yapılmamalıdır. Bu durumlarda bitkinin gelişim faaliyetleri durmuştur. Sulama ise toprak tamamen kuruduğu zamanlarda yapılmalıdır. Bu dönemler bitkinizin dinlenme zamanlarıdır.

Saksı Değişimi

Kauçuk ağacında iki yılda bir saksı ve toprak değişimi yapılabilir. Bununla birlikte kökler saksıya sığmadığı zamanlarda da saksı değişimi yapılmalıdır.

Kauçuk bitkisi, gereğinden büyük saksılara dikilmemelidir. Saksı seçimi yapılırken, köklerin sığabileceği boyutlarda bir saksı yeterli olacaktır.

Bahçede Yetiştirme

Sıcak iklime sahip ve yüksek olmayan yerlerde kauçuk ağacı yetiştirilebilir. Özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde bu bitki yol kenarlarında, parklarda ve bahçelerde dahi kolaylıkla gelişecektir. Bu bahçelerde bitki, hiçbir özel bakım ihtiyacı duymamaktadır.

Bununla birlikte ilk iki yıl yaz aylarında bitkinin susuz kalmaması gerekir. Bahçenizde toprak çok uygun değilse, yarım metreküplük bir çukur açarak uygun toprakla doldurulabilir. Buraya ekilen kauçuk fidanı büyüyecektir.

Budama

Kauçuk bitkisi yılda birkaç kez dinlenmeye çekilmektedir. Bu sırada güç toplar. Bu dönemin geldiği, kırmızı uçların gelişiminin durmasından anlaşılır. Dinlenme zamanlarında budama yapmakta hiçbir sakınca yoktur.

Bu ağaçlar, her çeşit budamayı tolere edebilirler ancak budama zamanına dikkat edilmelidir. Budama yapılacağı zaman, birkaç hafta boyunca hem sürekli esinti hem de doğrudan güneş ışığı almalıdır. Bu şartlar sağlanamıyorsa, uygun zaman beklenmelidir. Zamansız budamalar, felakete yol açabilir.

Bahçede yetişen kauçuk bitkileri için Ekim ayının sonundan Şubat ayının sonuna kadar budama yapılmamalıdır. Bu dönemlerde kesikler soğuk alır ve kurumalar başlar.

Budamanın keskin ve steril aletlerle yapılması gerekir. Kesim düz şekilde yapılmalıdır. Eğer bitki yaralanırsa hastalık gelişebilir. Kesik yerlere mum ve macun benzeri hiçbir şey sürülmemelidir. Kesilen yerlerin soğuk suyla ıslatılan bir bez yardımıyla silinmesi yeterli olacaktır.

Çoğaltımı

Dinlenme döneminde budama yapılarak, alınan dallardan çoğaltma yapılabilir. Budanan dallar, dinlendirilmiş su içerisinde köklenecektir. Bu köklenme sürecinde suyu 10 ila 15 gün arasında bir yenilemek önem arz eder. Kök uzunluğu 10 santimetreye ulaşmışsa, bitki saksıya aktarılabilir.

İlkbahar ortaları ve Eylül ortaları budama yapmaya elverişli zamanlardır. Bu dönemler serinlik ve sıcaklık dengesi vardır.

Zararlıları ve Hastalıkları

İç mekânlarda kauçuk ağaçlarına en çok zarar veren parazit örümcek bitleridir. Bu bitler genellikle taze yapraklarda hızlı çoğalır. Çözümü ise basittir. Bu bitler görüldüğünde bitkinin yaprakları ıslak bezle silinmelidir. Dört, beş gün boyunca devam edildiği takdirde örümcek bitleri kuruyacaktır. Haftada bir kez yeni yaprakların ıslak bezle silinmesi bu bitlerin bulaşmasını önlemektedir.

Yapraklarda yaşanan sararmalar, çürümeler, deliklerin oluşması ise genellikle toprak seçimi hatalarından ve sulama hatalarından kaynaklanır. Bu sorun kışın sıcakların ani düşüşünden kaynaklı da yaşanabilir.

Ekim ayından Haziran ayına kadar salonlara bitki alınmamalıdır. Kauçuk ağaçları kış günlerinde dışarıya kısa süreliğine dahi çıkarılmamalıdır. Bu bitkiler ısı değişimlerine tepki verir.

Kauçuk yapraklarında ve dallarında mantar hastalıkları da olabilir. Bu sorunun öncelikli sebebi bitlerdir. İkincil sebepleri ise esintisiz ve güneşsiz ortamlardır. Yine havasız ortamlarda yapraklara su fısfıslamak mantar hastalıklarına neden olabilir.