Kokedama (苔玉, yosun topu) geleneksel Japon bahçecilik sanatından esinlenerek ortaya çıkan estetik ve doğal bir bitki yetiştirme yöntemidir. Bu eşsiz teknikte, bitkiler kökleri sarılmış ve toprakla kaplanmış halde, özel olarak hazırlanan yoğun bir toprak karışımı ile sıkıca bağlanarak güzelce şekillendirilirler. Bu sayede klasik saksı kullanımından farklı olarak yaşayabilirler. Kokedama, özenli bir şekilde hazırlanan top şeklindeki bitki aranjmanları, ev veya ofis dekorasyonu için şık ve minimalist bir alternatif sunar. Bakımı da oldukça kolaydır, düzenli olarak su verilerek veya suya batırılarak bitkinin ihtiyaç duyduğu nem sağlanabilir. Kokedama, doğanın güzelliğini iç mekanlara taşıyarak, bitki severlerin gözdesi haline gelmiştir.
Kokedama bugün halen japon bahçecilik sanatının gözdesi halindedir. Hem teknikleri hem de bakımı bonsai bakımı ile neredeyse aynı olduğundan, iki disiplin birbiriyle sürekli iç içe anılır.
Düzenlenmesi
Kokedama birçok kaynakta, fakir adamın bonsaisi olarak da adlandırılır. Bunun sebebi, ıslak akadama ve turba bir top haline getirilerek yapılmasıdır. Ayrıca aynı bonsai sanatında olduğu gibi bu disiplinde de bitkileri sabitlemek ya da asmak için alüminyum tellerden faydalanmak oldukça yaygındır. Kokedama oluşturmak için günümüzde genelde eğrelti otlarından bambulara kadar birçok bitki türü ve cinsi kullanılır. Geleneksel saksı bitkiciliğini ortadan kaldırmak için başvurulan bu yöntemle kökler ıslak, sıkıştırılmış ve yosunla desteklenmiş bir topun içinde karmaşık kök oluşturmaları için eğitilir.
Kokedama İçin Bitki Seçimi
Saksıdan ya da üretim saksısından hızlıca aktarabilmek adına kısa ve karmaşık yapıda olmayan köklü bitkileri seçmeniz gerekir. Ayrıca sınırlı bir alanda büyümesini sağlamak, minimalist görüntüden ödün vermemek için bir metreden fazla büyümeyeceğini bildiğiniz bitkileri tercih etmelisiniz. İç mekanlarda hem saksıda hem de kokedama gibi yöntemlerde iyi büyüyebildiğini bildiğimiz bazı bitkiler şunlar;
Kokedama Nasıl Yapılır?
Kokedama gördüğünüzde ya da bir sergide karşılaştığınızda muhtemelen uzaktan karmaşık ve zor görünüyordur. Bu sebeple belki yapmaktan bile vazgeçmiş olabilirsiniz. Bu yazıda Kokedama yapılışını basit ve kısa biçimde anlatmaya gayret göstereceğiz. Yine de her şeye rağmen ilk seferde başarısız olabilirsiniz. Bu yüzden tekrar denemekten çekinmeyin. Kokedama bahçeciliğine başlamak için aşağıdaki ürün ve malzemelere ihtiyaç duyacaksınız;
- Bonsai toprağı
- Turba Yosunu
- Hindistan Cevizi Lifi
- Seçtiğiniz bitki
- Hasır İp ya da Alüminyum Tel
- Su
Birinci Adım: Doğru Toprak Karışımını Oluşturmak
Sürecin en kritik adımı, doğru toprak ve yosun karışımını yapmaktır. Bitkinin tüm hayatı saksısız bir sistemde geçeceği için toprağın doğru şekilde yapışması ve kusursuz durması önemlidir. Akadama toprağı ile yapmak istiyorsanız lif ve yosunla bu toprağı %70’e %30 olacak biçimde karıştırın. Eğer başka bir toprak tercih edecekseniz torf düşünebilirsiniz. Bunun için de aynı oranları deneye yanıla belirlemelisiniz.
İkinci Adım: Yosun Topu Formunu Sağlamak
Karışımınızı klasik çamur kıvamındayken eldiven taktığınız ellerinizle bir top şekline getirin. Çamurun birbirine iyice yapıştığından ve top şeklini aldığından emin olana kadar yuvarlayın. Oldukça zevkli bir adım, dilediğiniz kadar su yardımıyla topunuzu elde edin. Yosun topunuzun sağlamlığından emin olmak için birkaç kere aralıklarla havaya atıp tutun.
Üçüncü Adım: Bitkinizi Hazırlayın
Saksıda beklettiğiniz bitkinizi dikkatlice, köklerine zarar vermeden çıkartın. Bunu yaptıktan sonra kökün etrafındaki fazla toprağı da dikkatlice temizleyin. Bunu yaparken su da kullanabilirsiniz. Tek dikkat etmeniz gereken köklere zarar gelmemesini sağlamak. Ardından bitkinizi yosun topunuza transfer edeceksiniz.
Dördüncü Adım: Bitkinizi Yosun Topuna Yerleştirin
Yosun topunuzu yaklaşık olarak ikiye bölün ve iki yana açarak bitkinizin köklerini tek tarafa yerleştirin. Ardından suyla hafif ıslatıp güzelce diğer yarısını kapatarak kökleri içeride tutun ve topunuzu ıslakken yeniden birleştirin.
Beşinci Adım: Toprağı Yosunla Sarın
Sphagnum yosununu birkaç dakika içinde ılık suyla nemlendirin. Bu, yosunun toprağa yapışmasını sağlayacaktır. Ardından, yosunu, stabil hale gelene kadar yavaşça toprağa sarın.
Altıncı Adım: Yapınızı Koruyun
Önceden hazırladığınız hasır iplerle yosun topunuzun etrafını aralıklarla sarın. Bu hem topunuzun formunu koruyacaktır hem de dekoratif bir dokunuş olacaktır.
Kokedama Bakımı
Kokedama bakımının en önemli noktası sulamasıdır. Bu bitkiler genellikle haftada bir kez sulanır. Diğer bitkilerden farklı olarak bu teknikte, yaklaşık 30 ila 45 dakika boyunca su dolu bir kapta bekletilerek sulama yapılır. Yine de toprağın çok kuru olduğunu hissederseniz aynı prosedürle tekrar sulayın.
