Mor rengi ile bulunduğu noktayı çok etkili bir şekilde süsleyen mor salkım bitkisi, Fabaceae (Baklagiller) familyası içerisinde yer alır. Bu ailenin Wisteria cinsi olarak adlandırılan üyesi mor çiçekli ile günümüzde çok popüler bahçe bitkileri arasında bulunmaktadır. Ağaçlara ve duvarlara tırmanma özelliği ile aşağıya doğru salkım salkım sarkar.

Uzun ömürlü ve odunlaşan bir sarmaşık gövdesi ile gelişme gösteren bu bitki, tırmandığı her noktada güçlü dalları ile uzun yıllar boyunca sarılabilir. Sarıldığı noktadan aşağıya doğru sarkan dalları ve çiçekleri ile mor salkım çiçeği çok iyi bir bakım ve budama sayesinde ilerleyen dönemde ağaç formu da elde edebilmektedir.

Mor Salkım Çeşitleri

Temel olarak bu çiçekte üç doğal türden bahsetmek mümkündür. Ancak günümüzde farklı hibritler ve kültivarları da yer alırken, has türler daha yaygın ve popüler birer çeşit oluşturmaktadır.

Japon Visteryası (Wisteria Floribunda)

En uzun çiçek salkımlarını oluşturan ve bu sayede en gösterişli olan mor salkım çeşididir. Bazen yarım metre uzunluğunda salkımları ile kışın -35 ⁰C soğuğa dayanabilir. Tohum sayesinde çoğaltmak mümkün olurken, olgunlaşan tohumların bekletilmeden sonbaharda ekilmesi fayda sağlarken, saklanması uygun değildir. Ek olarak fidanlar üzerinde aşılama yapılarak da yeni fidanlar elde etmek mümkün olurken, tohumdan yetişen bitkiler genetik anlamda 5-10 yıl gibi bir sürede çiçek açabilir. Aşı sayesinde ise çiçek açma 2 yıl gibi bir sürede elde edilebilir.

Çin Visteryası (Wisteria Sinensis)

Dünya genelinde en yaygın çeşit olarak Çin mor salkımı dallara ve ağaçlara sarılma gösterirken, yere sabitlenen bir direğe de sarılabilir. Saat yönü tersinde bir hareket gösteren Çin visteryası diğer türlere göre bu sayede ayırt edilebilir. Çok sıcak memleketlerde dahi azgın ve hızlı bir gelişme gösterirken, fakir bir toprakta dahi büyüyebilir. Bu nedenle çok sık budanmalıdır ve orta uzunlukta çiçek salkımları ile birlikte ilkbahar başlamadan çiçek açarken, sonrasında yaprak geliştirir. Kışın ise -30 ⁰C havalara dahi dayanabilirken, çoğaltılması için yarı olgun dal çeliği veya tam olgun dal çeliği kullanılır.

Amerikan Visteryası (Wisteria Frutescens)

Alabildiğine kısa ve çok az çiçekli salkımları ile birlikte Amerikan visteryası, çok daha sakin ve yavaş büyüyen bir mor salkım bitkisi olarak yetiştirilir. Kolaylıkla bir ağaç formu verilebilir ve bu şekli yine kolayca korunabilir. İlkbahar ile birlikte aynı dönemde çiçek ve yaprak geliştirirken, kış mevsiminde ise -25 ⁰C soğuklara dayanabilir. Fidan üretimi için de dipten büyüyen sürgünler alınarak yeni bitki elde edilebilir.

Mor Salkım Özellikleri

• Bitki çok hızlı bir şekilde büyüme gösterir ve ilkbahardan itibaren yeşil yaprakları ile mor çiçekler açar.
• Has türleri ile birlikte geliştirilmiş hibritler ve kültivar türlerinin neredeyse tamamında bulunduğu bölgeye sarılan ve yıllar içerisinde ağaç veya sarmaşık formu oluşturabilen bir bitkidir.
• Çiçekler mor tonlarında olsa da bazen çok nadir beyaz renkli çiçekleri görmek de mümkündür.
• Çiçeklerin tohuma dönmesi ile birlikte bakla formunda yassı ve uzun tohumlar ortaya çıkarken her çiçek içerisinden de birçok tohum alınabilir.
• Görüntüsü ve ismi ile çok popüler olan mor salkım neredeyse 70 yıl gibi bir ömre sahip olmak ile birlikte 20 metre gibi bir boyuta kadar uzayabilir.
• Türkiye’de çok yaygın görülürken, yılda birkaç defa çiçek açar ve çiçeklerinde hoş bir kokuyla ferahlık verir.

Mor Salkım Bakımı

Yapısı, kokusu, rengi ve yetişme özelliklerindeki temel hatlar ile birlikte mor salkım ağacı ile ilgili bilgiler elde edildikten sonra bahçe ve saksılarda bu çiçeğin yetiştirilmesi için ayrıntıların bilinmesi gerekir.

Işık

Visterya sürekli bir şekilde ilgi isteyen ve bakımına dikkat ederek hızlı büyümesini kontrol altında tutmanız gereken bir bitkidir. Özellikle gölge yerlerde yetişmesi çok zor olan bu bitki güneşi aşırı derecede sever ve iyi güneş ışığı altında hızlı bir şekilde gelişme gösterir. İyi ışık alan bir yerde konumunu sevdiği takdirde güçlenen dalları sarıldığı ağacın veya direklerin kırılmasına da neden olabilir.

Toprak

Hızlı bir şekilde gelişim gösterebilen ve bulunduğu ortamı kaplayabilen mor salkım ağacı öncelikle toprak seçmeyen bir bitki türüdür. Tek ayrıntı olarak ağır kil içerikli toprakların kullanılmaması gerekir. Ancak bu tür topraklarda dahi yaklaşık 1 metre derinlikte bir çukur açılarak çukur içerisine dere kumu ve ponza taşı karıştırılarak dikim yapmak mümkündür. Ayrıca yoğun kireçli topraklarda da klorozis problemi görmemek için Demir şelat kullanılabilir.

Sulama

Büyümeyi çok seven ve güneş ışığından da çok hoşlanarak toprak seçmeden yetişen wisteria aynı zamanda su ihtiyacı da çok fazla bir bitkidir. Bu nedenle özellikle ilkbahar mevsiminden itibaren çiçek ve yaprak vermeye başladığında susuz bırakılmamalı ve düzenli sulanmalıdır. Dikimden sonraki ilk kışı tamamladığında çok gür bir şekilde gelişme gösteriyorsa, yaz ortasından itibaren sulamamanız fayda sağlarken, yapraklar pörsüyerek, fidan yorulur. Fakat bir sonraki ilkbaharda yeniden çiçek açmak isteyecektir.

Budama

Mor salkım bir önceki yaz geliştirmeye başladığı dalları üzerinden hızlı bir şekilde çiçek açmaya başlar. Budama işlemi yapılırken de bu ayrıntıya dikkat ederek, kademeli bir şekilde dönemler içerisinde budama sağlamalıdır.

• Kış mevsiminde ilk budama güçlenmesi amacı ile yapılırken, kış soğukları başlarken sadece dallar uçlarından budanır ve bu sayede enerjisi gövde ve köke ulaşarak muhafaza edilir.
• Asıl budama kış sonunda yapılırken, bitki uyanmadan önce yani bahar girmeden; bir önceki yazdan gelişmiş dallar sadece birkaç tane filizlenme gözü kalacak şekilde kısaltılır. Hatta kışın ardından bir don olması ihtimali bulunuyorsa da 4 adet filizlenme gözü yeterli olacaktır. Yaşlı bir ağacınız bulunuyorsa ise dalları istediğiniz uzunlukta budayabilirsiniz ve bu sayede istediğiniz kadar çiçek açmasını sağlayabilirsiniz.
• Son budama dönemi ise gelişim zamanında gerçekleştirilir ve ilkbahar çiçeklerinin hemen ardından azgın gelişme başlamadan önce sonbahara kadar ayda 1 budama yapılabilir. Çünkü bu sayede mor salkım her tarafı istila etmeden istediğiniz şekilde gelişebilir. İsterseniz budama yapmayarak bu şekilde azgın bir gelişme yapmasına da izin verebilirsiniz.

Gübreleme

Bazen genç mor salkım bitkilerinde çiçek açmaktan vazgeçme sorunu görülebilir. Örneğin İlk 2 yıl çiçek açtıktan sonra birkaç yıl çiçek vermeme problemi ile karşılaşılabilir. Bu gibi sorunlarda genellikle yanlış budama ve yanlış gübreleme yapılmış olacağından bitki için seçilen gübrenin azot fakiri olması gerekecektir. Hızlı büyüme sağlanması açısından da genç bitkilerde NPK 10-10-10 kodlu genel bitki besini veya koyun gübresi kullanılabilir. Yeterli büyüme sonrasında ise NPK 5-10-10 tarzında düşük azotlu bitki besinleri kullanılarak devam edilirken, iyi bir toprağı bulunuyorsa ve kusursuz gelişiyorsa gübre vermek gerekmeyecektir.

Mor Salkım Nasıl Çoğaltılır?

Çeşitleri konusu üzerinde her has tür için çoğaltma işlemini nasıl yapılacağı hakkında detaylar verilmiş olsa da birkaç farklı detay ile çoğaltmada dikkat etmeniz gereken noktalar üzerinde ayrıca durulabilir. Bu detaylar tüm çeşitlerde geçerli olmak ile birlikte her çeşitte de tohum üzerinden üretim sağlanabilir. 

Mor salkım fidanı dikildiği noktadan itibaren 1 yaşını doldurduğunda olgun bir ağaç üzerinden alınan parçalar ile aşılama yapılabilir. Çünkü aksi takdirde yaklaşık 5-10 yıl çiçek açması için beklemeniz gerekir. Kök çeliği kullanmak da mümkün olurken, aşılı çiçeklerde farklı kökler ile karşılaşılabilir. Toprağa yakın konumdaki yan dallar sayesinde de basit daldırma uygulamak mümkündür.

Mor salkım için aşılama yapılırken de genellikle tohumdan yetişmiş bitkilerde fidanların erken bir şekilde çiçek açması amaçlanır. Bazen de çelik gibi yöntemler ile çoğaltma imkanı bulunmayan türlerde fidan üzerinde aşılama yapılması vasıtasıyla yeni bitkilerin elde edilmesi mümkün olmaktadır.

Mor Salkım Tohumu Nasıl Elde Edilir?

Tohumdan yetiştirme için kullanacağınız mor salkım tohumu ilkbahar sonunda çiçeklerin uç kısımlarında görünmeye başlar. Çiçekler tohuma dönmeye başladığında bakla formundaki yassı ve uzun tohumlar toplanarak sonraki yıllarda dikim için kullanmalıdır.

Mor Salkım Tohumu Nasıl Ekilir?

Tohumların kullanılması için kış aylarını beklemek gerekirken, kışın bir saksı içerisine ekim yapılarak açık ortamda bekletilir. Özellikle açık alanda hiç güneş almayan soğuk bir noktada tutulurken, susuz bırakmadan Nisan ayına kadar beklemeniz gerekir. Nisan ile birlikte saksı güneş alan bir noktaya alınırken, bu ortamda çimlenmesi sağlanır ve bu sayede fidanlar elde edilir.

Mor Salkım Nereye Dikilir?

Visterya uygun iklimlerde yılın her döneminde fidan üzerinden bahçede dikim yapılarak yetiştirilebilir. Eğer kış mevsimi çok sert geçiyorsa, bu bölgelerde dikim ilkbaharda yapılmalıdır. Sonrasında yaz mevsiminde kökler toprağa iyi bir şekilde tutunurken, aşırı sıcak yaz mevsimlerinde ise yaz dışında her mevsimde dikim yapılabilir.

Temin edilen fidan saksı içerisinde veya tüplü bir şekilde ise kökleri bulunduğu için topraktan ayrılmadan bu şekilde dikileceği yere yerleştirilebilir. Bahçe içerisinde dikim yapılacak ise güneşli ve iyi rüzgar alan bir yer seçilmelidir. Çünkü aksi takdirde mantar hastalıkları ile karşılaşılabilir. Üstelik güneşsiz bölgelerde çiçek açmayacak ya da birkaç yıl sonrasında çok az çiçek açacaktır.

Saksı yetiştiriciliğinde ise genellikle kalın ve büyük boyutlu çömlek saksılar kullanmak gerekir. Çünkü bu tip saksılarda kökler kolaylıkla ısınmaz ve saksı içerisindeki kökler toprağa daha iyi tutunur. Saksılarda da doğal humuslu gerçek toprak kullanılırken, 2 yıl geçtikten sonra besin takviyesine başlayabilir ve yine her 4 yılda bir toprak değişimi ile iyi bir yetiştirme elde edebilirsiniz.

Mor Salkım Hastalıkları Ve Zararlıları

Visterya ilkbahar ile birlikte bit problemi yaşayabilir. Ancak sıcaklık bu problemi ortadan kaldırır. Gölgede bulunan bitki küçük fidanlarında zarar gösterebilir. Çok kuru ve sıcak yerlerde ise örümcek gibi zararlılar ile karşılaşabilir. Bu tür ortamlarda hortumla üzerine sık sık su tutularak sabahları yıkama sağlanmalıdır.

Rüzgar almayan ve çok nemli kuytu noktalarda yapraklarda mantar görülebilir. Bu nedenle dikim mutlak bir şekilde doğru yere yapılmalıdır ve çok nadir bir şekilde köklerde de mantar gelişme ihtimali vardır. Ancak bu gibi durumlarda dahi kök budaması yapılmamalıdır. Lakin saksıda yetiştirme yapılırken, temiz bir bıçak ile kökler budanabilir ve kesilen yerlere toz kükürt sürülebilir.

Sık Sorulan Sorular

Bitki hakkında aklınıza takılan en önemli soruların kısa cevaplarını bu bölümde bulabilirsiniz.