Muz ağacı, geniş, büyük ve yelpaze şeklinde yaprakları olan ve meyveleri olgunlaşmadan hasadı yapılan ağaç çeşitlerinden biridir. Muz ağacı Türkiye’de de yaygın olarak bakımı yapılan bitkilerden biridir. Latince ismi Musa Sapientum olarak bilinen muz ağacının doğada birçok farklı türü vardır.

Meyve veren bu tropik bitkilerin ağaç olduğu kabul edilse dahi teknik olarak otsu bitkilerdir. Bu bitkilerin ağaçsı gövdeleri yoktur. Bunun yerine; üzerinden büyük, parlak yeşil yapraklar çıkan etli ve dik gövdeleri vardır. İlkbahar aylarıyla birlikte bu bitkiler etli, uzun, yeşil ve sarı renkli meyveler üretirler. 

Uygun koşulları sağlamanız halinde bahçenizde ya da evinizdeki saksıda muz ağacı yetiştirmeniz mümkündür. Bununla birlikte, ev ortamında bu ağaçların meyve vermediğini belirtmek gerekir. Muz ağaçları genellikle çok hızlı büyürler. Bu bitkiler yeterince ışık aldıklarında harika bir salon bitkisi olabilirler.

İç Mekânlarda Yetiştirilen Muz Çeşitleri

İç mekânlarda özellikle cüce muz ağacı çeşitleri yetiştirilebilmektedir. Bu ağaçlar saksılarda yetiştirilmeye son derece uygundur.

Ev ortamında yetiştirilmeye uygun olan muz ağacı çeşitleri şu şekildedir;

• Dwarf ‘Lady Finger’
• Dwarf Red
• Dwarf Brazilian
• Dwarf Cavendish
• Dwarf Jamaican
• Gran Nain
• Williams Hybrid
• Rajapuri

Bunların yanı sıra eğer süs muz ağacı yetiştirmeyi düşünüyorsanız, şu çeşitleri tercih edebilirsiniz;

• Musa ornata
• Ensete ventricosum
• Musa sikkimensis ‘Red Tiger’

Muz Ağacı Bakımı

Muz ağacı türlerinin büyük bir kısmı sıcak iklimleri tercih eder. Buna rağmen soğuğa dayanıklı olan bazı türleri de vardır. Eğer bahçeye ekim yapacaksanız, dikimden önce doğru yeri seçmeniz son derece önemlidir. Muz ağacının rüzgârlardan korunması gerekir. Bu sebeple rüzgardan korunaklı bir yer seçilmelidir. Rüzgâr ağacın yapraklarına ciddi zararlar vermektedir. Yer seçiminde bitkinin geliştiğinde ulaşacağı boyutu da hesaba katmalısınız.

İlkbahar aylarından sonbahara kadar muz ağacının büyüme dönemidir. Bu dönemde bitki bolca su ister. Özellikle sıcak havalarda topraktaki nemi muhafaza etmek önemlidir. Bu sebeple günlük olarak sulama yapmanız gerekir. Bunun yanı sıra büyüme döneminde ağacınıza düzenli olarak gübre vermelisiniz. Bu ağaçlar, yaz aylarının sonuna doğru salkım şeklinde meyve vermektedir. Meyve yeşil bir renge kavuşup dolgun hale geldiğinde gövdesinden kopararak serin ve kuru bir yerde olgunlaşması için depolanabilir.

Işık İhtiyacı

Muz ağacı türlerinin büyük bir bölümü tam güneş almayı ister. Bu ağaçların çoğu zaman en az saat doğrudan güneş ışığı alması gerekir. Bununla birlikte, bazı çeşitlerin hızla kuruduğunu ve kısmen gölgede kalması gerektiğini de bilmeniz gerekir.

Toprak Seçimi

Muz ağaçları, iyi şekilde drene edilmiş, organik açıdan verimli ve kısmen asidik pH değerlerine sahip derin toprakları severler. Toprak seçiminde dikkat etmeniz gereken konulardan biri toprağın tuzlu olmamasıdır. Tuzlu toprakta bu ağaçlar iyi şekilde gelişememektedir.

Saksı Seçimi ve Değişimi

Muz ağaçlarını iç mekânlarda saksılarda yetiştirmek mümkündür. Buna karşın verimli bir gelişim istiyorsanız en azından 55 litrelik bir saksı seçmeniz gerekir. Bunun yanı sıra saksıda drenajBir yerdeki suyun doğal veya yapay yollarla uzaklaştırılmasına yönelik yapılan çalışmalara verilen isimdir. Tarımda ve saksı yetiştiriciliğinde sık sık taş ve benzeri materyaller ile More deliklerinin olduğundan da emin olunmalıdır.

Bu bitkiler, organik olarak verimli ve gevşek bir toprak karışımında çok daha iyi yetişirler. Muz ağacını saksıya dikmenin en önemli avantajı, soğuktan, rüzgârdan ve elverişsiz hava koşullarından korumanın basitleşmesidir. Bununla birlikte saksıya ekerek iç mekânda baktığınız muz ağaçlarının çok daha fazla su ve besin ihtiyacı olacaktır. 

Sonuç olarak, bahçede toprağa dileceğiniz muz ağaçlarına kıyasla saksıya ekilenler çok daha fazla besin ihtiyacı duyarlar. Bunun yanı sıra bu ağaçların azami boyutlarına ulaşama ve meyve vermeme ihtimalleri çok yüksektir. Bu sebeple evde bu bitkiye bakanların büyük bölümü, yalnızca görünüşü için bakım yaparlar.

Muz ağacı bakımı yaparken, üç yılda bir mevcut fışkınları ana bitkiden ayırmalı ve saksı değişimi yapmalısınız.

Su İhtiyacı

Evinizde muz ağacı bakımı yapmak istiyorsanız, bilmeniz gereken en önemli konulardan biri bu ağaçların yağmur ormanlarında yetişen tropikal bitkiler olduğudur. Bu bitkiler, bol miktarda su ve neme ihtiyaç duyar. Aynı zamanda doğada gruplar halinde yetişirler. Eğer bahçenize bu ağaçlardan çok sayıda dikecekseniz, yakın olacak şekilde ekmelisiniz. Bu durum yapraklardaki nemin muhafaza edilmesine fayda sağlar.

Muz ağaçlarının devamlı olarak nemli olması için düzenli bir sulama faaliyeti gerekir. Sulamanın dengeli bir şekilde yapılması önemlidir. Aşırı sulama sebebiyle kök çürümemelerinin yaşanması olasıdır.

Isı İhtiyacı

Muz ağaçları tropik bir bitki olması ve sıcaktan hoşlanmasına karşın, aşırı ısıdan uzak tutmak gerekir. Bununla birlikte soğuğa dayanıklı türlerin dahi 24 ila 35 derece arasında bir sıcaklığa ihtiyacı vardır. Kuraklık ya da soğuk havalar bu bitkilerin kısa sürede kurumasına neden olur. Eğer saksıda muz ağacı ektiyseniz, nem seviyesini yüksek tutmak için yapraklarına günde bir defa su püskürtebilirsiniz.

Gübreleme

Muz ağaçları hakkında bilinmesi gereken önemli bilgilerden biri de oldukça obur bitkiler olduğudur. Bu sebeple özellikle büyüme dönemi boyunca bu ağaçların düzenli olarak gübrelenmesi gerekir. Bitkinin toprağına organik gübreler vermek bu açıdan yeterli olacaktır. 

Budama

Muz ağaçlarını, meyve verme döneminden önce budamak gerekir. Ağacınız 6 ila 8 ay büyüdükten sonra üzerindeki küçük dal ve sürgünlere dokunmadan budamak gerekir.

Bu sürgünler bir sonraki büyüme döneminde ana gövdenin yerini alır. Eğer bahçede muz yetiştiriyorsanız ve meyve alıyorsanız, meyveleri kopardıktan sonra ana gövdeyi yaklaşık 80 santim kalacak şekilde budayabilirsiniz. Gövdenin kalan kısımlar ise birkaç hafta içinde kesilmelidir.

Muz Ağacı Çoğaltma

Muz ağaçlarını birden fazla yöntemle çoğaltmak mümkündür. Bunlar arasında en iyi yöntem ise bölmedir. Muz ağaçlarını bölmek için sürgünleri keskin bir bıçak ile rizomdan ayırmak gerekir. Rizom, bitkinin toprağın altında kalan yatay gövde bölümüdür. Bunu yapmadan önce sürgünlerin yaklaşık bir metre uzunluğa ulaşmasını ve kendi köklerinin oluşmasını beklemek gerekir.

Bir sürgünü bitkiden ayırdığınızda rizom bölümünde yüzeyi bir ya da iki gün kurutmaya bırakmalısınız. Bu sürenin ardından yeni bitkinizi uygun bir noktaya dikebilirsiniz.

Muz Ağacının Hastalıkları ve Zararlıları

Muz ağacı, hastalıklara ve zararlılara karşı oldukça açık bitkilerden biridir. Bu tip sorunlar yaşamamak için tedbirli olmakta avantaj vardır. Bitkinizde yaşanan değişimleri düzenli olarak takip etmeli ve duruma göre çözümler üretmelisiniz.

Muz ağaçlarında en çok görülen zararlılardan biri yaprak bitleridir. Bu bitler bitkinin yapraklarının kıvrılarak çekilmesine sebep olurlar. Bunun yanı sıra bitkinize bahçede bakıyorsanız, meyvelerinizi de olumsuz olarak etkilerler.

Nematodlar, muz ağaçlarında yaygın olarak görülen diğer zararlılardır. Bu zararlılar ağacı ve meyveleri çürütürler.

Pirinç bitleri, bitkinizde jöle benzeri bir özsuyun sızması şeklinde kendini belli eder. Bu istilacı zararlıları haşere ilacı kullanarak uzaklaştırmak mümkündür. Pamuk bitleri ve kırmızı örümcek akarları da muz ağaçlarına sıklıkla musallat olan zararlılardır. Yine kın kanatlılar ve kirpik kanatlı böcekler de bitkinize zarar verebilecek diğer zararlılar arasındadır. Meyve salkımına ve kabuklarına dadanan bu zararlıları haşere ilaçları kullanarak uzaklaştırabilirsiniz.

Bu zararlıların dışında muz ağaçlarında birçok hastalık görülebilir. Bu hastalıklar genel olarak mantar ve benzeri ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Bununla birlikte iç mekanlarda yetiştirilen muz ağaçlarında kök çürümesi, solma, küllenme ve yaprak lekesi gibi hastalıklar sıklıkla görülebilmektedir.