Nergis

İkonik görüntüsünün yanı sıra efsanelere hikâye olmasıyla da bilinen nergis çiçeği, kokusu ve görüntüsüyle ilkbahar aylarının en sevilen bitkilerinden biridir. amaryllidaceae familyasının üyesi olan nergis çiçeğinin botanik adı ise Narcissus olarak bilinmektedir. Bilinen 50'den fazla türü olan bu çiçek, halka açık alanlarda da yaygın olarak ekilmektedir.

İngilizcede daffodil olarak bilinen bu çiçek fulya ve zerrin gibi türleri de içermektedir. Sapı 20 ila 80 santime kadar yükselebilen bu çiçeklerin anavatanı ise Avrupa'dır. Özellikle Akdeniz kıyılarında yaygın biçimde görülürler. İspanya ve Portekiz en çok tür zenginliğine sahip olan ülkelerdir. İlkbahar aylarının başında ortaya çıkan çiçekler, doğru koşullarda yıllarca yeniden ekilebilir.

Bu güzel bitkiler aynı zamanda kültürel açıdan da son derece önemli bir yere sahiptir. Narkissos gibi Yunan efsanesi de dahil olmak üzere birçok sanat eserinde büyük bir rol oynamıştır.

Nergis Çiçeği Hakkında

Bu soğanlı bitkiler, Güney Avrupa ve Kuzey Afrika'nın Akdeniz havzasındaki bölgelere özgüdür. Genellikle ormanlarda ve çayırlarda yetişirler. Bazı türlerinin soyu tükenmiştir, bazıları ise kentleşme ve turizm gibi sebeplere bağlı olarak giderek azalmaktadır.

İran kültüründe Newroz'un sembolü olan bu çiçekler, Galler'in ise ulusal çiçeğidir. Antik Yunanistan'da genellikle mezarların yanına dikilen beyaz nergisler, çoğu insan tarafından ölümlü ilişkilendirilir. Çok güzel kokulara sahip olduğu için tarih boyunca parfüm üretiminin de önemli bir parçası olmuştur.

Bakımı son derece kolay olan bu bitki, birçok farklı iklime kolaylıkla adapte olabilmektedir. Nem seven bu bitkiler, kendi kendilerini çoğaltabilirler. Açelya ve lale gibi çiçeklerle yan yana rahatlıkla büyüyebilirler. Çok çekici görünmesine karşın toksiktirler. Bu sebeple evcil hayvanlarınızdan ve çocuklarınızdan uzakta tutmanızda fayda vardır.

Nergislerde; yapraklar ve sağlar doğrudan soğandan çıkar. Genellikle tek saptan tek çiçek açar. Kış soğuğuna dayanıklılıkları türüne bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Tüm nergis çiçekleri -10 dereceye kadar soğuklara ve don olaylarına dayanıklıdır. Bazı türleri ise -30 dereceye kadar dayanabilmektedir. Bahçe ve balkonlarda yaygın olarak yetiştirilen bu bitki, kanser derneklerinde sembol olarak da kullanılmaktadır.

Nergis Cinsine Ait Türler

Nergis çiçeğinin doğada 50'den fazla türünün bulunmasının yanı sıra yüzlerce farklı kültivarı vardır. Çok bilinen bazı türleri ise şu şekildedir;

• Fulya(Narcissus jonquilla): Küçük çiçekleri ve düz taçyaprakları vardır. Saplarında genellikle bir ya da üç tohum bulunur. Çok bilinen ve ekilen nergis türlerinden biridir.
• Zerrin(Narcissus poeticus): Nergis çiçeğinin çok bilinen bir diğer türüdür. Basık ve pürüzlü bir çanağı vardır. Bu çanağın etrafında ise beyaz taçyaprakları vardır. Çanakların merkezi yeşilken, kenarları ise kırmızıdır. Her dalında bir tek tomurcuk çıkarır.
• Çin Nergisi (Narcissus Tazetta): Çin nergisi adıyla da bilinen bu türün küme şeklinde büyüyen çiçekleri vardır. Oldukça güzel kokuları vardır ve her dalında genellikle üçten fazla tomurcuk olur. Bu türde yapraklar ve gövde, diğerlerine oranla daha geniştir.
• Trompet: Bu türde taçyapraklar kadar uzun bir hipantiyum vardır. Hipantiyum, bitkinin tüp biçimindeki yapısına verilen isimdir. Her sapında ayrı bir tomurcuk bulunmaktadır.
• Bulbocodium: Bu nergis türünün küçük taçyaprakları vardır. Kusursuz bir çember biçimi sergilen bu bölüm bir jüponu andırmaktadır.
• Cyclamineus: Sıklamen çiçekli nergis olarak da bilinen bu türün ok biçimli kanatları andıran taçyaprakları bulunmaktadır. Oldukça ilginç bir görünüme sahiptir ve her sapında tek bir tomurcuk vardır.

Nergis Çiçeği Bakımı

Nergis çiçeğinin en iyi yönlerinden biri bakımının çok kolay olmasıdır. Bu sebeple özellikle bitki bakımına yeni başlayanla için oldukça ideal bir çiçektir. Buna karşın farklı türlerinin farklı bazı ihtiyaçları olabileceğini unutmamalısınız. Rehberimizde bu çiçeğe ilişkin genel bilgileri vermeye çalıştık.

Soğan ve Saksı Seçimi

Nergis çiçeği soğanını satın alıyorsanız, kuru ve ince kabuğu olanları tercih etmelisiniz. İri ve sert soğanlar çok daha güçlü biçimde büyüyecektir. Bu çiçekler en çok da bahçeler için uygundur. Bununla birlikte köklerin gelişebileceği bir alan sağlamanız durumunda saksıda da sorunsuzca gelişirler.

Saksı seçerken derinliği 20 santim ve çağı 20 ila 30 santim olacak şekilde tercih etmeye çalışmasınız. Drenaj delikleri olan bir saksı seçimi son derece önemlidir.

Toprak Seçimi

Nergislerin sağlıklı ve mutlu biçimde büyümesini istiyorsanız, toprak seçimine dikkat etmeniz gerekir. Toprağın organik madde açısından zengin olması gerekir. Bunun yanı sıra hafif asitli ve iyi drene olan bir toprak seçmeniz de önemlidir. Bu bitki türleri nemli toprağı tercih ederler. Bununla birlikte kök çürüklüğüne de oldukça yatkınlardır.

Dikimi

Bahçeye ya da saksılara nergis dikmek istiyorsanız, bu işlemi sonbahar aylarında yapmanız gerekir. Saksıda yetiştirdiğiniz bitkilerin açık havada bulunması gerekir. Bunun temel sebebi soğanların soğuk hava aktifleşmesidir.

Nergis yapraklarının toprak dışına çıkması iklime bağlıdır. Kimi zaman sonbahar aylarında, kimi zamansa kış aylarında yapraklar ortaya çıkabilir. Eğer yumuşak iklimli bir yerde yaşıyorsanız soğanı 5-6 santim toprağa ekmeniz yeterli olacaktır. Soğanın sivri kısmının üste gelecek şekilde olmasına dikkat etmelisiniz.

Eğer yaz aylarında çok sıcak olan ya da kış aylarında ağır don yaşayan bölgelerde yaşıyorsanız soğanları 15 ila 20 santimlik bir derinliğe gömmeniz gerekir.

Işık İhtiyacı

Nergis çiçekleri, birçok farklı çiçeğe kıyasla aydınlatma konusunda seçici değildir. Tam güneş ışığına maruz kaldıklarında çok daha iyi gelişirler. Buna karşın kısmi gölgeyi de rahatlıkla tolere edebilirler.

Bu noktada önemli konulardan biri çiçeklenme dönemidir. Çiçek açtıktan sonra güneşe doğru büyümeye başlarlar. Tam güneş ışığında çok daha verimli bir çiçeklenme dönemi geçirirler.

Isı ve Nem

Nergis türleri genel olarak dona karşı dayanıklıdır. Bununla birlikte özellikle cüce çeşitleri eksi derecelere düşen sıcaklıklarda yaşamakta zorlanırlar. Eğer böylesi türlere sahipseniz, saksıda yetiştirdiğiniz nergisleri kışın iç ortama taşımanız gerekir.

Birçok nergis türü eksi 10 dereceye kadar dayanıklıdır. Bazı türlerinin eksi 30 dereceye kadar dayanabildiği bilinmektedir. Birçok nergis türü köklenmek adına soğuk bir döneme ihtiyaç duyar. Bazı türler ise yeterince sulandıklarında ılıman iklimlerde de büyüyebilmektedir.

Sulama

Nergis çiçekleri genel olarak sonbahar ve ilkbahar aylarında özen isterler. Bu çiçekler nemli bir toprakta olmayı çok severler. Ancak aşırı sulanmaya karşı da çok hassas bitkilerdir. Sulama yapmadan önce mutlaka toprağı kontrol etmeniz gerekir. Toprağa parmağınızı 4-5 santim kadar soktuğunuzda kuru geliyorsa, sulama vakti gelmiştir. Bu durumlarda, bol miktarda su vererek bitkiyi şımartmak oldukça faydalı olacaktır.

Yaz aylarında nergis bitkisi uykuya yatar. Bu dönemde normale oranla daha kuru topraklara ihtiyaç duyarlar. Bitkideki tüm çiçekler solduğu zaman sulama rutininizi de durdurmanız gerekir. Soğanları sonbahara kadar ılık ve gölgeli bir yerde saklamak yeterli olacaktır. Bunun yanı sıra kuru toprakta soğanları çıkarmak ve sonbahara kadar muhafaza etmek daha kolay olacaktır.

Gübreleme

Nergisler genel olarak kendi kendilerine yeterler. Ekstra olarak gübreleme yapmanıza gerek yoktur. Ancak bahçedeki toprağınız çok verimsizse ve istediğiniz kadar çiçeklenmiyorsa; yapraklar ortaya çıktığında toprağa kemik gübresi ya da soğan besini verebilirsiniz. Saksıdaki nergis çiçekleri için bu durum geçerli olmakla birlikte sonbahar aylarında toprağını tamamen değiştirmeniz çok daha iyi bir fikir olacaktır.

Nergis Çiçeği Çoğaltılması

Nergis çiçeği çoğaltmak ve sevdiklerinize hediye etmek mükemmel bir seçim olacaktır. Bu bitkileri çok az çabayla çoğaltabilirsiniz. Birçok zaman kendi kendilerine de çoğalan bu bitkiler, sonbaharda tek tek dikilen yeni soğanlar çıkarırlar. Nergis çiçeği çoğaltmanın en kolay yolu bu soğanları ayırmaktır. Eğer saksıda yetiştiriyorsanız, sonbahar ayında toprak yenilemesi yaparken ana soğandan çıkan yavru soğanları ayırabilirsiniz. Bahçede yetiştiriyorsanız birkaç yılda bir kez bu soğanları ayırabilirsiniz.

Bu bitkiler tohumla da çoğaltılabilmektedir. Yaz aylarında ortaya çıkan tohumları sonbahar aylarında toprağa ekerek sulayabilirsiniz. Tohumların bulunduğu saksıyı serin ve gölgeli bir yere almanız gerekir. Yaz sıcakları bittiğinde ise güneşli bir ortamda kalmaları gerekir. Tohumdan nergis çiçeği yetiştirmek sabır isteyen bir süreçtir. Bu bitkinin tohumdan çiçeklendiği döneme kadar gelişmesi 3 ila 6 yıllık bir süreç alacaktır. Bu süreçte de iyi bir bakım isterler. Yapraklarının birkaç ay boyunca sağlıklı ve yeşil kalması bu süreçte oldukça önemlidir. Soğanların gelişimi yaprakların sağlıklı kalmasına bağlıdır. Bu nedenle ilkbaharda yaprakların sıcaktan kurumaması ve kış boyu donmaması için ekstra çaba sarf etmeniz gerekir. Aynı zamanda günde en az 4 saat boyunca doğrudan güneş ışığı almaları gerekir.