Sinekkapan bitkisi droseraceae familyasına aittir. Botanik adı Dioneae Muscipula olan bu bitki, eşsiz bir görünüme ve beslenme alışkanlığına sahiptir. Venüs sinekkapan bitkisi olarak bilinir ve sineklerle, bahçe böceklerini yer. Çok sayıda böcek yakalama şanslarının bulunduğu açık havalarda çok daha iyi yetişirler. İç mekânlarda iyi bir gelişim için böcekleri sizin yakalamanız gerekebilir.
Venüs sinekkapan bitkisi doğal olarak Kuzey Amerika'nın kıyı bölgelerinde yetişir. Çevresel sorunlar bu bitkinin neslini tehlikeye atmaktadır. Doğal olarak yetiştiği birçok bölgede neslinin çoktan tükendiği düşünülmektedir. Kimi bahçıvanlar bitkiyi yeni alanlarda yetiştirmeye çalışsa da, ekolojik sistemi alt üst edebileceği için bu önerilen bir uygulama değildir.
Sinekkapan bitkisinin anavatanı Kuzey Amerika'nın doğu kıyılarıdır. Bu bitkilerin en önemli özelliği ise etobur olmalarıdır. Bitki yapraklarını avını yakalamak için kullanır. Yakaladığı böcekleri ise salgıladığı enzimleri kullanarak sindirmektedir. Sinekkapan bitkisini iç mekânlarda yetiştirmek genel olarak zordur. Bu bitkinin bazı özel ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçları karşıladığınız sürece, sağlıklı bir sinekkapan bitkisine sahip olabilirsiniz. Ancak özellikle bitki bakmaya yeni başlayacaksanız, iyi bir seçim olmayacaktır.
Sinekkapan Bitkisi Özellikleri
Bu bitki, aslında bir yaprak olan ‘kapan' ile karakterize edilir. Bitkinin çoğu çeşidinde bu yapraklar 5-6 santim genişliğinde büyüyebilmektedir. Bu yapraklar, böcekleri çekmek adına yem görevi gören bir çeşit nektar üretirler. Böcekler bu yapraklara girdiğinde tüyler sayesinde uyarılan bitki tuzağı kapatır. Bu sayede böcek yaprakların arasında, kafes benzeri bir yapıda sıkışıp kalır. Bu anda sindirimde kullanılan enzimler sayesinde böcek sindirilir. Sinekkapan bir böceği dört ila on gün içerisinde sindirmektedir. Bunun yanı sıra bu bitki yılda bir kez çiçek açar.
Cinsin Diğer Türleri
Sinekkapan bitkisinin botanik adı olan Dioneae Muscipula, adını Yunan tanrıçası olan Afrodit'e atıfla “Dione'nin kızı” anlamına gelmektedir. Mascipula, Latincede fare kapanı manasına gelmektedir. İngilizce ismindeki Venüs ise; güzellik, aşk, arzu, refah ve doğurganlığın yanı sıra bahçeler ve ekili tarlalarla ilişkilendirilen Roma aşk tanrıçasından gelmektedir.
Bu bitkinin yalnızca bir türü olmasına karşın birçok kültivar geliştirilmiştir. Bu kültivarlar şu şekildedir;
- Dionaea ‘DC All Red' : Bu çeşit tamamen kırmızı olmasıyla ön plana çıkmaktadır. Sinekkapan çeşitleri arasında oldukça çarpıcı bir görünümü vardır.
- Dionaea ‘Flaming Lips' : Parlak turuncu yapraklara sahip çeşittir.
- Dionaea ‘Ginormous' : Tuzak olan yapraklarının 6-7 santimi bulmasıyla, sinekkapan çeşitleri arasında en büyük çeşitlerden biridir.
- Dionaea ‘Justina Davis' : Bu çeşit ise tamamen yeşil rengiyle ön plana çıkar.
- Dionaea ‘Petite Dragon' : Bu tür en küçük çeşitlerden biridir. Tuzak kurduğu yapraklarının boyutu yalnızca 1 santim kadardır.
- Dionaea ‘Purple Haze' : Yapraklarının koyu renk olmasıyla dikkat çeken sinekkapan çeşididir.
Sinekkapan çeşitlerinin her birinin Türkçeye çevirdiğinizde, yaratıcı ve ilginç isimleri dikkatinizi çekecektir. Bu bitkinin bakımı diğer salon bitkilerine oranla zordur.
Bakımı
Birçok kişi bahçesi olmadığı için sinekkapan bitkisini evinde yetiştirmek ister. Buna karşın bu bitkinin doğal ortamına bağlı olarak bazı özel ihtiyaçları vardır. Doğal ortamı bataklıklar olan bu bitki, beslenme açısından zayıf ve asidik topraklarda büyürler. Bataklık toprakları fazla besin içermediği için, bitki gerekli besini böcek avlayarak elde ederler.
Toprak Seçimi
Bu bitkiler asidik topraklarda çok daha iyi gelişir. Normal bir saksı toprağında ya da bahçe toprağında bu bitkilerin gelişmesi hemen hemen mümkün değildir. Sinnekapan için turba yosunu ile yeterince asidik hale getirilen kumlu bir toprak tercih edebilirsiniz. Bu sayede bitkiniz çok daha iyi büyüyecektir. Bunun yanı sıra bir ölçü perlit ile iki ölçü turba yosunu karıştırarak da uygun bir toprak yaratabilirsiniz.
Sıcaklık
Doğal ortamında bu bitki 20 ila 35 derece arasındaki sıcaklıklarda yetişir. Yaz ayları bu bitki için iyi derecede gelişim gösterecekleri mevsimdir. Sıcak ortamlardan fazla rahatsız olmazlar.
Üç dört ay boyunca süren kış dinlenmesi döneminde ise sıcaklıkların sıfırın altına düşmemesi gerekir. Bu mevsimde 0 ila 10 derece arasında soğuk bir havada bitki uyku dönemini geçirebilir. Açık havaya ekmeniz halinde kış aylarında eksi 6 dereceye kadar yaşamanı sürdürebilir. Ancak derece eksi havalara birkaç günden uzun süre dayanamayacaktır. Don yaşanan bölgelerde bahçede sinekkapan yetiştirmek istiyorsanız, kış aylarında bitkinin üzerini örtebilirsiniz.
Işık
Venüs sinekkapan bitkisinin günde yaklaşık olarak 12 saat boyunca dolaylı ışık alması gerekir. Bunun yanı sıra sabah ve akşam saatlerinde günde toplamda 4 ila 6 saat arasında doğrudan güneş ışığı almaları da faydalı olur. Doğu ya da batıya bakan bir pencere önü onun için harika bir ortam olacaktır.
Sonbahar aylarında yavaş yavaş uyku dönemine geçen bitki, yapraklarını kaybedebilir. Bu durum sizde bitkinin öldüğü kanısını yaratacaktır. Buna karşın bu bitki toprak altında yaşamaya devam eder. Bu sebeple bitkinizin rutin bakımına devam etmelisiniz. Bitkinin gün ışığı ihtiyacını yapak bir ışıkla tamamlamaya gerek yoktur. Eğer bu bitkiyi açık havada yetiştirmek istiyorsanız, günde dört saatten fazla güneş ışığına ve iki ila dört saat arasında dolaylı güneş ışığına ihtiyaç duyacaktır.
Sulama ve Nem
Sinekkapan bitkisi, evinizdeki diğer birçok saksı bitkisine oranla daha fazla su ister. Bu bitkiye musluk suyu vermemeniz gerekir. Musluk suyu klor, florür ve başkaca mineraller içerebilir. Bu sebeple yağmur suyu toplayarak, düzenli aralıklarla bu suyu vermelisiniz.
Yağmur suyunu toplamanız mümkün değilse, damıtma su da kullanabilirsiniz. Sinekkapanı; mineralli, tuzlu ve klorlu sudan hoşlanmamaktadır. Bunun yanı sıra bataklık bitkisi olduğu için toprağının devamlı olarak orta derecede nemli kalması gerekir. Toprağın tamamen kurumasına izin verilmemelidir. Sonbahar aylarında uyku dönemine girerken ise sulamanın azaltılması gerekir.
Sinekkapan bitkisinin nem ihtiyacını karşılamak adına teraryumlarda yetiştirmek de iyi bir fikirdir. Nem oranının aşırı yüksek olmaması gerekir. Yüzde 50'nin biraz üzerindeki nem oranı yeterli olacaktır. Buna karşın tamamen kapalı bir teraryum kullanmamanız gerekir. Bu durum çürümeye neden olacaktır. Teraryumlar açık havada bırakılmamalıdır. Cam güneş ışığının daha güçlü bir şekilde içeri girmesini sağladığı için bu durum yaprakların yanmasına neden olacaktır.
Gübreleme
Venüs sinekkapan bitkisine ilave besin vermek genel olarak verimsiz bir yöntem olacaktır. Gübreleme yüzünden bitkinin ciddi zarar görme hatta ölme ihtimali vardır. Buna karşın, özellikle iç mekânda bakım yapıyorsanız bitkinize yine de besin vermeniz gerecek. Her tuzak için ayda birkaç böcek yakalayarak, bitkinizi beslemeniz gerekir.
Doğal ortamında böcekleri yakalayan bitkinin, iç mekânda bu şansı bulması oldukça düşük olacaktır. Bitkiye tercihen hala canlı olan sinekleri yakalayarak vermeniz gerekir. Böceği yakaladıktan sonra bir cımbız ile tuzağa yerleştirebilirsiniz. Böcek tuzağa girdiğinde bitkinin yaprakları kapanması için tetik tüylerine de dokunmanız gerekir. Bitkiye böcek verirken, onu ne zaman beslediğinize ait bir liste tutmalısınız. Her tuzak yaprağı ömrü boyunca yalnızca birkaç kez açılıp kapanabilmektedir. Dinlenme döneminde ise bitkiyi beslemeye gerek yoktur.
Budama ve Saksı Değişimi
Sinekkapan bitkisini tohumdan çoğaltmayı düşünmüyorsanız, bitki çiçek açmaya başladığında bu çiçekleri budamanız gerekir. Bu sayede daha güçlü yaprakların büyümesi mümkün olacaktır.
Çiçeklenme döneminde bitki enerjisini buraya yoğunlaştıracaktır. Ancak bu bitkiler iç mekânlarda genellikle çiçekleri için yetiştirilmemektedir. Daha çok etçil doğası için yetiştirilen bu bitkilerin yapraklarını güçlendirmeniz daha anlamlı olacaktır. Sinekkapan bitkisinin saksısını birkaç yılda bir değiştirmeniz gerekir. Değişim sırasında bir boy büyük bir saksı yeterli olacaktır. Bu sayede daha sağlıklı bir büyüme elde edebilirsiniz. Saksı için en iyi koşullar ise ilkbaharın ilk zamanlarıdır.
Sinekkapan Çoğaltılması
Sinekkapan bitkisini çoğaltmak için birkaç farklı yol vardır. Bunlar tohumla, yaprak çeliğiyle, çiçek sapıyla ve kökten ayırmadır. Her bir yöntemin başarı oranı ve zorlukları farklıdır.
Tohumdan Çoğaltma
Sinekkapan bitkisi yeterince yaşlandığı zaman ilkbahar aylarında ya da yaz başında çiçek açar. Çiçekler sırayla açar ve dişi organlar daha geç olgunlaşır. Bu sebeple henüz yeni açan çiçeğin polenlerini ince bir fırça yardımıyla almalı, bir buçuk günlük çiçeklerdeki dişi organlara bulaştırmalısınız.
Tohumların çimlenmesi için 24 dereceden daha sıcak bir ortam gerekir. Tohumları aldığınızda yalnızca toprak yüzeyine serpmek yeterli olacaktır. İnce bir toprak tabakası örtmeniz de faydalıdır. Tohumları koyduğunuz saksının drenaj delikleri olması gerekir. Tohumların üzerine sık aralıkla su püskürtmeniz de nem oranını artıracaktır. Bunun yanı sıra saksının ya da kabın üzerini şeffaf bir kapakla kapatmanız da başarı oranını artırır. Bu kapağı günde birkaç kez açarak hava almasını sağlayın. Yüzey ıslaklığı kayboldukça su püskürtün. Tohumları doğrudan güneş altına koymamalısınız.
Tohumlar 2 ila 4 hafta arasında çimlenecektir. Çimlenme gerçekleştiğinde sulama sıklığının azaltılması gerekir. Ancak toprağın asla kupkuru olmasına izin vermemelisiniz. Çimlenme esnasında birkaç ay geride kaldığında artık kabın kapağını kapatmanıza gerek yoktur. Doğrudan güneş ışığına ise bitkiyi yavaş yavaş alıştırmalısınız. Kapan üretmeye başladığında fideleri ayırıp farklı saksılara alabilirsiniz. Ancak acele etmemeye dikkat edin. Ayrıca fideler minik olsa dahi soğuk bir yerde kış dinlendirmesine geçmesine izin vermelisiniz. Bu süreçte yapraklar kurusa dahi kökler daha sağlam olacaktır.
Yaprak Çeliğiyle Çoğaltma
Yaprak çeliğiyle çoğaltma yöntemi tohumdan yetiştirmeye göre daha hızlı bir yöntemdir. Buna karşın her zaman başarı elde etmek mümkün değildir. Her bitkiden ve her yapraktan çoğaltma yapılamamaktadır.
Yapraktan çoğaltma yöntemini Mayıs ayının ortasından Haziran ayının başına kadar yapmanız gerekir. Bu yöntemi ancak çok güçlü ve sağlıklı bir sinekkapanıyla deneyebilirsiniz. Eğer çiçek tomurcuğu çıkarmışsa bu yöntemi denememeniz gerekir. Bitki enerjisini çiçeklenmeye verdiği için yapraklar güçsüz kalacaktır. Bunun yanı sıra bitkinizin en az 6 tane sağlıklı yaprağı olması gerekir. Bu yapraklardan en dıştaki ve en sağlıklı olana almalısınız.
Seçtiğiniz yaprağı, dibinden tutarak, diğer elinizle aşağıya doğru çekmelisiniz. Yaprağın rizoma bağlı yerinden çıkmasına gerek olmasa da başarı şansınızı artıracaktır. Bu yaprakta kapanı keserek atmalısınız. Yaprağı doğrudan toprağa ekmeli ve güneş ışığının altına koymalısınız. Dip kısmını birkaç santim toprağa gömmeniz yeterli olacaktır. Bu yeni bitkiniz daha fazla nem ve daha sık sulama ister. İki ay içerisinde gelişmeye başlayacaktır. Eğer yaprakta bozulma olursa, bir süre pes etmeden bu işleme devam etmelisiniz.
Çiçek Sapıyla Çoğaltma
Çiçek sapıyla çoğaltma işleminde, sağın birkaç santim ve kuvvetli bir gelişim göstermesini beklemeniz gerekir. Bunun ardından mümkün olduğunda dipten steril bir makas ya da bıçak yardımıyla kesmelisiniz. Uygun bir toprağa sadece birkaç santim olacak şekilde çiçeği dikebilirsiniz. Bakımın tıpkı yaprak çeliğiyle çoğaltma işleminde olduğu gibi yapılması gerekir. Bu yöntemde çok sayıda yavru oluşur ve tohuma oranla çok daha hızlı bir gelişim elde edebilirsiniz.
Kökten Ayırma Yöntemiyle Çoğaltma
Sinekkapan bitkisi zamanla kökten yeni yavrular verecektir. Ayırma işlemini ilkbahar aylarının başında yapmanız gerekir. Bununla birlikte ayırma işleminden önce bitkiyi saksıdan çıkararak kontrol etmeniz gerekir. Eğer ayıracağınız yavruların kökler yoksa bu yavruları ayırmamalısınız. Sonraki yıl ilkbahar aylarında tekrar bakarak, köklenmiş olan yavruları alabilirsiniz.
Sinekkapan Bitkisi (Dioneae Muscipula)
