Yaygın olarak botanikteki adı Hedera Helix ile bilinen İngiliz sarmaşığı; bahçe ve ev duvarlarını sarmalarının yanı sıra ormanlarda da yaygın olarak karılaşabileceğiniz bir bitkidir. Bu bitkiyle sık sık evde saksıda yetiştirilirken de karşılaşabilirsiniz. Hızlı büyümesi ve tırmanıcı özelliğiyle öne çıkan İngiliz sarmaşığı, balkonlarda ve teraslarda asılı saksılar için son derece idealdir. Toprak ve yer açısından fazla seçici olmayan Hedera, bakım açısından oldukça kolaydır.
| Alem: | Plantae |
| Bölüm: | Tracheophyta |
| Sınıf: | Magnoliopsida (İki Çenekliler) |
| Takım: | Apiales |
| Familya: | Araliaceae (Sarmaşıkgiller) |
| Alt Aile: | Aralioideae |
| Cins: | Hedera |
Özellikleri
Kaya sarmaşığı ve duvar sarmaşığı isimleriyle de bilinen İngiliz sarmaşığı, güzel yaprakları ve dayanıklılığı nedeniyle popüler hale gelmiştir. Anavatanı Avrupa ormanları olan bu sarmaşığın yapraklarının şekli, renk tonları ve büyüklüğü cinsine bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir.
İngiliz sarmaşığı özellikle dış mekânlarda duvarları, cepheleri ve ağaç gövdelerini yeşillendirmek amacıyla dekoratif olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda bir iç mekân bitkisi olarak askılı sepetlerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. İç mekânlarda iyi bir bakım sonucunda boyları 3 metreye kadar ulaşabilmektedir. Bunun yanı sıra insanlar ve hayvanlar için hafif toksik bitkilerden biridir.
İngiliz sarmaşığı benzeri az görülür şekilde 100 yıla kadar yaşayabilmektedir. Bitkinin yeşil ve kalp şeklindeki yaprakları genel olarak kaba bir görünüme sahiptir. Yaprakların boyutu ise genellikle üç ila beş santim kadardır. Bu bitkinin yalnızca yaşlı olanları çiçek verir. Çiçekleri Eylül ayından Ekim ayına kadar küçük, yeşil ya da sarı şemsiyeler şeklindedir.
Bakımı
Dayanıklı yapısı ve hızlı biçimde büyümesi sayesinde İngiliz sarmaşığı çok yönlü bir bitkidir. Bu bitki için herhangi gibi çubuk benzeri tırmanma yardımcılarına gerek yoktur. Saksılarda yetiştirilen bitki için 18 derecelik oda sıcaklığı idealdir. Evlerde hafif serin ortamlarda rahatlıkla büyüyecektir. Alacalı yapraklara sahip çeşitleri ise tek renkli ve koyu renkli yaprakları olan sarmaşıklara oranla daha fazla aydınlık ortama ihtiyaç duyar.
Toprak
İngiliz sarmaşığı için özel bir toprak hazırlamaya gerek yoktur. Humusla zenginleştirilmiş geleneksel saksı toprağı olan torf, bu bitki için son derece yeterlidir. Buna karşın toprağın gevşek olmasına ve su basmasına izin verilmemelidir. Yaşlı sarmaşıklar çok hızlı biçimde büyürler. Daha genç olanları ise yılda yalnızca birkaç santimetre büyüyecektir.
Işık
İngiliz sarmaşığı, hem güneşli yerlerde hem de gölgeli yerlerde kolayca büyüyebilir. Bu iddiasız bitkinin alacalı yapraklı çeşitleri genellikle istisnadır. Yüksek kontrastlı renklerini korumak için ise yeterli güneş ışığına ihtiyaçları vardır. Bununla birlikte yeşil yapraklı türlerini özellikle yaz aylarında öğlen güneşinden korumak gerekir. Genç bitkiler bu konuda daha hassastır.
Evde saksıda baktığınız bitkinizi doğu ya da batıya bakan bir balkonda konumlandırmanız ideal olacaktır. Ancak yukarıda da ifade ettiğimiz gibi, bu bitki aşırı uç koşulları bulunmadığı sürece hemen hemen her yerde büyümeye devam edecektir.
Sulama
İngiliz sarmaşığı, tıpkı birçok Avrupa bitkisinde olduğu gibi aşırı su ve neme karşı oldukça hassastır. Toprağın düzenli olarak gevşeterek ve ağır alt tabakaya çakıl ekleyerek, köklerin su içerisinde kalmasına engel olabilirsiniz. Bitkinin sulama zamanın gelip gelmediğini anlamak için, toprağın üst kısmının gözle görülür şekilde kurumasını bekleyebilirsiniz. Sıcak yaz mevsiminde sulama sıklığını arttırmalı ve toprak kuruduğu anda su vermelisiniz.
Gübreleme
Yaprak dökmeyen bu çok yıllık sarmaşık, dayanıklılığını artırarak daha fazla büyümek için çeşitli minerallere ve besinlere ihtiyaç duymaktadır. İngiliz sarmaşığı besin konusunda oldukça tutumlu bir bitkidir. Buna karşın düzenli aralıklarla sıvı gübre vermeniz çok daha iyi sonuçlar almanızı sağlayacaktır.
Eğer saksıya dikim yaparken toprağına humus karıştırdıysanız, ilk yıl gübrelemenize gerek yoktur. İkinci yıldan başlayarak birkaç ayda bir kez besin takviyesi yapmanız yeterli olacaktır. Eylül ayıyla birlikte gübrelemenin durdurulması gerekir. Sıvı gübrenin yerine çubuk şeklindeki uzun süreli gübrelerden de kullanılabilir.
Budama
İngiliz sarmaşığı ışık ihtiyacı ve toprak seçiciliği konusunda seçici bir bitki değildir. Ancak budama konusuna hassas bir bitkidir. Bu sarmaşık ekildikten sonra ilk 2, 3 yıl yavaş ve tereddütle büyüyecektir. Bu süre zarfında ise bitkiye dikkat etmek gerekir. Büyüme yönü ve şekline dikkat ederek, sürgün uçlarından yalnızca birkaç santim budanması gerekir. Budama işlemi ilkbahar ya da yaz sonunda yapılabilir.
Sarmaşığın sürgünleri beş yaşının sonunda büyümeyi bırakacaktır. Buna karşın yaz aylarında bu yaşlı sürgünlerin üzerinde çiçek görebilirsiniz. Bu sebeple bitkinin eski sürgünlerinin kesilmemesi gerekir. Bunun yerine düzensiz gelişen genç sürgünleri ve kurumuş yaprakları budamanız daha iyi olacaktır. Aynı zamanda budama sırasında elde edeceğiniz uzun ve odunsu olmayan sürgünler, çoğaltmada kullanılabilir.
Çoğaltma
İngiliz sarmaşığı, 8 ila 10 santim arasında uzunluğa sahip baş ve sürgün kesimleriyle çoğaltılabilir. Bu işlem için en iyi zaman ise, bitki özsuyuyla yapraklar oluşmaya başlamadan önce ilkbahar aylarının başlangıcıdır. Sürgünler ne kadar genç ve güçlü olursa, kökler de o kadar hızlı ve kolay oluşacaktır.
Sarmaşıktan aldığınız kesimleri, su içerisinde bir kaba koyarak köklendirebileceğiniz gibi doğrudan taze toprağa da koyabilirsiniz. Eğer yeni sürgünü doğrudan toprağa koyacaksanız, alt tabakayı her zaman nemli tutmanız gerekir. Aynı zamanda bu yeni bitkiyi her zaman aydınlık bir ortamda ancak doğrudan güneş ışığına maruz kalmadığı bir yerde tutmalısınız. Ortalama olarak 2 ila 3 hafta içerisinde ilk kök uçları belirmeye başlayacaktır.
Kış Mevsiminde Bakım
İngiliz sarmaşığı, yukarıda da belirttiğimiz üzere doğru bir bakımla 100 yıl dahi yaşayabilir. Bu sarmaşıklar açık havada çift haneli eksi soğuklarda dahi yaşamaya devam edebilir. BalkonYapılarda dış duvar seviyesinin önünde, genellikle üstü de açık olan bölüme verilen isim. Balkonlara kapı aracılığıyla giriş çıkış yapılır. More ya da terasYapının yer seviyesinden yüksek, kullanılabilir dış alanı. More gibi ortamlarda saksı bitkisi olarak muhafaza edildiğinde, koruyucu önlem almanıza gerek yoktur. Bunun yanı sıra eğer bitkiye iç mekânda bakıyorsanız, her zaman aynı konumda kalabilir.
İç mekânda dikkat etmeniz gereken konu herhangi gibi bir ısıtıcı kaynağına yakın olmaması gerektiğidir. Saksı ısıtıcının yanında olmadığı sürece kış uykusunu problemsiz biçimde geçirecektir. Bu dönemde yalnızca gübrelemeyi durdurmanız ve sulama sıklığınızı seyreltmeniz gerekir. İngiliz sarmaşığı kış aylarında sulanmaması halinde kısa sürede kuruyarak ölecektir.
