pteridaceae (Baldırıkaragiller) familyasına ait olan Venüs saçı bitkisi, birçok iklimde kendi kendine yetişen oldukça hoş yapraklara sahip bir bitkidir. Eğrelti otlarından olan bu bitkinin botanik adı ise Adiantum capillus-veneris olarak bilinmektedir.
Yüksek nemli ve geçirgen toprakları seven Venüs saçı; ABD'nin güneyinde, Meksika'da, Orta Amerika'da, Afrika'da ve Batı Asya'da yaygın olarak yetişmektedir. Türkiye'de de bu bitkiyi özellikle nem oranı yüksek olan yerlerde kendiliğinden yetişmiş bir şekilde görebilirsiniz. Bu kadar yaygın olmasına karşın, pahalı bir süs bitkisidir.
Bu güzel eğrelti otları, yağmur ormanlarında, iğne yapraklıların yoğun olduğu ormanlarda, mineral bakımından zengin olan kaynaklarda, çalılıklarda hatta bahçelerinizde bile kendiliğinden ortaya çıkmış olabilir. Gri ve yeşil yaprakları, peyzajlarda pitoresk bir hava yaratılmasına yardımcı olur.
Venüs Saçı Hakkında
Venüs saçı bitkisi genel olarak nemi ve kireçtaşı oluşumlarında büyür. Güney yarımkürede bu bitki genellikle güneye bakarken, kuzey yarımkürede ise kuzeye bakar şekilde büyümesiyle bilinir. Bu bitki romatizma, öksürük, sarılık ve adet ağrılarının tedavisinde kullanılır.
Yaklaşık olarak 250'den fazla Adiantum türü vardır. Capillus-veneris bu türler arasında en bilinenleridir. Bunun yanı sıra A. Peruvianum, A. Pedatum, A. Hispidulum da bu ailenin bilinen üyeleri arasındadır.
Beş parmaklı eğrelti otu olarak da bilinen Venüs saçı, çok yavaş büyümektedir. Tam olarak olgunluğa ulaşmaları 3 yılı bulabilmektedir. Bu bitkiler dokunulmaktan hoşlanmazlar. Boyları ise 15 ila 30 santim arasında değişiklik göstermektedir.
Venüs Saçı Bakımı
Bu eğrelti otunun canlı tutulması bakımında birçok yanlış anlama bulunmaktadır. Bazı temel faktörleri uyguladığınızda, bitkinin bakımı da oldukça kolaydır. Ancak temel bazı şartları sağlamadığınızda sağlıklı bir bitkiye sahip olma şansınız çok düşük olduğu gibi, bitkiyi hayatta tutmanız da neredeyse mümkün değildir.
Saksı Seçimi
Bu bitkileri iç mekanda yetiştirmek istiyorsanız, küçük saksılar tercih etmelisiniz. Büyük saksılarda nemin daha fazla tutulacağını doğru olmakla birlikte, bu durum bitkiniz açısından esasen olumsuzdur. Saksı seçerken drenaj deliklerinin mutlaka yeteri kadar olduğundan emin olmalısınız.
Toprağı hızla kuruttuğu için kil saksıları bu bitki için tercih etmemelisiniz. Bunun yanı sıra Venüs saçı saksı değişiminden hoşlanmamaktadır. Bu sebeple değişimin yalnızca ilkbahar aylarında yapılması gerekir.
Toprak Seçimi
Venüs saçı bitkisi, humus ve organik madde açısından zengin, nem tutan ancak iyi drene toprakları tercih eder.
Bu bitkinin sağlıklı ve hızlı bir şekilde gelişmesini istiyorsanız özel bir toprak karışımı hazırlamalısınız. Standart bahçe toprağı olan torfa, orkide çam kabuğu, ponza taşı ve küçük çakıl taşları ekleyebilirsiniz. Her bir malzemeyi bir ölçü olacak şekilde hazırlamanız yeterlidir. Çakıl taşlarını karıştırmadan önce yıkamayı unutmamalısınız.
Eğer orkide çam kabuğu bulamazsanız, kurumuş herhangi bir ağacın kabuk parçalarını da kullanabilirsiniz.
Nem
Bu eğrelti otunun sağlıklı bir şekilde büyümesini istiyorsanız, en önemli faktörlerden biri nemdir. Hayatta kalması ve daha sağlıklı gelişmesi için çok fazla nem ihtiyacı olduğunu unutmamalısınız.
Eğer bahçede ekecekseniz, bu bitki için bol nemli bir yer seçmeye çalışmalısınız. İç mekânda yetiştirirken ise, bitkiyi özellikle yaz aylarında günde birkaç kez sulamanız gerekebilir. Eğer çok kuru bir iç mekânda ise çakıl tepsisi hazırlayabilirsiniz. Bu sayede bitki gereken nemi alacaktır.
Venüs saçı sıklıkla banyo gibi alanlarda konumlandırılabilmektedir. Eğer yeterince ışık alan bir penceresi varsa, bitkiyi banyoya yerleştirebilirsiniz. Banyoda sürekli neme maruz kalacağı için oldukça iyi bir şekilde gelişecektir. Eğer bitkinizin yaprakları kıvrılıyor ve uçları kuruyorsa bu genellikle havanın kuru olmasından kaynaklanır. Bu durumlarda daha fazla nem sağlamanız gerekir.
Sıcaklık
Bu eğreltiotu, ılıman iklimlerde çok daha iyi şekilde gelişir. Bununla birlikte soğuğa karşı direnci çok yüksek değildir. Bu sebeple sıcağın 16 derecenin altında olduğu bir noktada konumlandırmamaya dikkat etmelisiniz.
Bu bitki doğal ortamında kısmen gölge ve kısmen de güneş ışığı altında büyür. Bu koşulları iç mekânlarda taklit etmek oldukça kolaydır. Sabah ve akşam doğrudan birkaç saat güneş ışığı alan, aydınlık bir yerde konumlandırmanız yeterli olacaktır. Sürekli olarak doğrudan güneş ışığı alan bir yerde, yaprakların yanmasına neden olacaktır. Bununla birlikte saksıyı sürekli olarak aydınlık bir alana koymayı unutmamalısınız.
Sulama
Venüs saçı bol miktarda su isteyen bitki türlerinden biridir. Toprağının daima nemli kaldığından emin olmalısınız. Normal şartlarda özellikle yaz aylarında her gün ya da gün aşırı olarak sulanması gerekir. Bununla birlikte aşırı sulama gibi bir sorunun oluşmamasına da dikkat etmelisiniz.
Sulama zamanının gelip gelmediğini anlamak için toprağı kontrol edebilirsiniz. Eğer toprağın üst kısmı hafifçe kuruduysa, sulama vakti gelmiştir. Aşırı sulama mantar hastalıklarının yanı sıra kök çürümelerine neden olabilir. Eğer sararmış ve solmuş yapraklar görürseniz, bu muhtemelen aşırı sulama yaptığınızın işareti olacaktır.
Gübreleme
Venüs saçı için gübreleme yapmak olmazsa olmaz değildir. Bununla birlikte birçok insan bitkilerinin daha güzel görünmesini sağlamak için gübreleme tercih edebilmektedir. Eğer gübreleme yapacaksanız, ayda bir kez yarı dozda sıvı gübre kullanabilirsiniz.
Kuruyan yaprakları düzenli olarak budamak da daha yoğun yaprak yapısına sahip olmanızı sağlayacaktır. Eğer yaprakların tamamı ölürse, dipten keserek bitkiyi yaşatmaya devam edebilirsiniz. Nemli bir ortamda bu bitki kökten yeni yapraklar çıkarmaya başlayacaktır.
Venüs Saçı Nasıl Çoğaltılır?
Venüs saçı, çiçeksiz bitkilerden biridir. Bu sebeple tohum vermezler. Bu bitkiyi çoğaltmak için iki farklı yöntem vardır. Bunlardan biri spor yoluyla diğeri ise kökten ayırma yoluyla çoğaltmadır. Bununla birlikte spor yoluyla bitkinin çoğaltılmasının hemen hemen mümkün değildir. Burada her ne kadar bu yöntemden bahsedecek olsak da, kökten ayırma yöntemini kullanmalısınız.
Kökten Ayırma Yoluyla
Kökten ayırma yöntemiyle çoğaltma yapmak için, bitkinizi saksıdan nazikçe çıkarmalısınız. Saksıdan çıkan bitkinin kök toplarını hafifçe ayırmalısınız. Bu noktada temiz bir bıçak kullanabilirsiniz. Ancak çok nazik olmayı unutmamalısınız. Kökleri ayırdıktan sonra, birkaç yaprağın ölmesini beklemelisiniz. Bunun ardından bitkileri saksılarına yerleştirebilir ve yukarıda anlattığımız düzende bakıma devam edebilirsiniz.
Yeni kökler için saksı seçimine de dikkat etmelisiniz. Saksılar çok büyük olmamalıdır. Kök topunun iki katı bir saksı gelişim için yeterli olacaktır.
Spor Yoluyla
Spor yoluyla çoğaltmak genellikle başarısız olan bir yöntemdir. Bu yöntemde bitkinin spor üretmeye hazır olması gerekir. Yaprak uçlarının altında küçük kahverengi noktalar görürseniz, bu yaprakları kesmeli ve iki kâğıdın arasına yerleştirmelisiniz. Yaklaşık bir haftanın ardından sporlar kâğıda düşmeye başlayacaktır.
Bu kağıtları küçük bir kapta, toprağın üzerine yaymalı ve üzerini streç filmle örtmelisiniz. Bu sayede sera etkisi yaratabilirsiniz. Ancak kabınızı doğrudan güneş ışığına maruz bırakmamalısınız. Toprağı düzenli olarak nemli tutmak oldukça önemlidir. Birkaç haftanın sonunda gametofitler ortaya çıkmaya başlayacaktır.
Venüs Saçı Zararlıları ve Hastalıkları
Venüs saçıyla ilgili olarak genel sorun bakımsızlıktır. Birçok bitkisever, bu bitkiye gerekli şartları sağlayamadığı için, öldüğünü görebilirsiniz. Bunun yanı sıra yeterince nem sağlanmadığı için kuruması da yaygın görülen sorunlardan biridir.
Eğer bahçenizde bir Venüs saçı yetiştiriyorsanız, sümüklü böcek ve salyangoz gibi hayvanlara karşı dikkatli olmalısınız. Bunları elle uzaklaştırmanız genel olarak yeterli olacaktır. Aynı zamanda yaprak bitleri de bu bitkiye zarar verebilir. Bitkileri yıkamanız, bu bitleri uzak tutacaktır.
Nem eksikliği nedeniyle strese giren bitkiler örümcek akarı ve unlu bitler gibi zararlıların saldırısına da uğrayabilir. Bu zararlıları tespit etmesi genellikle kolaydır. Eğer böylesi zararlılar tespit ederseniz, bitkiye yeterince nemli bir ortam sunduğunuzdan emin olmalısınız. Zararlıların etkilediği yaprakları keserek, bitkiden uzaklaştırabilirsiniz. Eğer tamamen istila etmişse kimyasal ilaçlara da başvurabilirsiniz.
Venüssaçı (Adiantum capillus-veneris)
