Yılbaşı kaktüsü, yılbaşı çiçeği ya da yengeç kaktüsü olarak da bilinen schlumbergera, birçok evde görebileceğiniz, popüler ve bakımı oldukça kolay bir sukulenttir. Çoğu kaktüsün aksine bu bitki, kurak bölgelere özgü değildir. Bu çiçek subrtropikal ve tropikal iklimlerde yetişmektedir. Bu bitkinin anavatanı, Brezilya’nın güneydoğusunda yer alan kıyı dağlarıdır.

Boru şeklindeki çiçekleriyle oldukça özel olan bu kaktüsün çiçeklenme süreleri uzundur. Beyaz, pembe veya kırmızı çiçekler çıkaran kaktüs adını yılbaşı döneminde çiçek açmasından alır. Bu bitkinin üç ana türü vardır. Amerika kıtasında daha çok şükran günü kaktüsü olarak bilinen schlumbergera truncata, en popüler türdür. Bu tür sivri yapraklara sahiptir ve kenarlarında pençe şeklinde çıkıntılar vardır. Bir diğer tür olan Noel kaktüsünün yaprakları daha az sivri, taraklı ve gözyaşı damlası şeklindedir. Paskalya kaktüsünün ise yaprakları yuvarlaktır. Ayrıca bu türün çiçekleri papatyaya benzer.

Türkiye’de yaygın olarak evlerde gördüğümüz tür ise schlumbergera russelliana’dır.

Yılbaşı Kaktüsüne Genel Bir Bakış

Bu bitki toplamda altı ila dokuz tür içeren bir kaktüs cinsidir. Soğuk havaları sevmeyen yılbaşı çiçekleri, iç mekânlarda, saksılarda rahatlıkla yetiştirilebilir. Kış sıcaklıklarının 10 derecenin altında düşmediği iklimlerde bahçede de bu bitkiyi rahatlıkla yetiştirebilirsiniz. Yılbaşı çiçeği özellikle Akdeniz ikliminde yetişebilmektedir.

Bu bitkilerinin çok fazla suya ihtiyaçları yoktur. Aşırı sulamadan kaçınmak gerekir. Bu sebeple toprağın kurumasını bekledikten sonra sulama yapmak önerilir. Yılbaşı kaktüsünü fidanlıktan satın alacaksanız eve getirir getirmez, iyi drene olan bir toprak ve uygun bir saksıya dikmeniz gerekir. Kasım ve ocak ayları arasında çeşidine bağlı olarak beyaz, pembe ya da kırmızı çiçek açabilir.

Yılbaşı kaktüsü uygun koşullarda ve iyi bir bakımla yılda bir kereden fazla çiçek açabilir. Her gün on isi saat dolaylı ışığa ve on iki saat kadar karanlığa ihtiyacı vardır. Gündüzleri 20 ila 25 derece arası sıcaklık bu bitki için idealdir. Akşamları ise sıcaklığın 15 ila 18 derece arasında olması bu kaktüsü mutlu edecektir.

Yılbaşı kaktüsünün çoğaltılması oldukça kolaydır ve sık saksı değişimine ihtiyaç duymazlar. Bununla birlikte ani sıcaklık değişikliklerinde strese girerler ve çiçek açmaya başlayabilirler.

Aşırı sulanmalarında sıkıntı yaşayan bu bitkiler, çoğu kaktüsün aksine toksik değildir ve evcil hayvanlarınız bu kaktüslerle güvenle yaşayabilir.

Yılbaşı Kaktüsü Özellikleri

• Doğal ortamlarında epifit olan bu bitkiler, diğer bitkilerin üzerinde büyürler. Buna karşın parazit değildirler.
• Anavatanı olan Brezilya’nın dağlık ormanlarında, uçurumlarda ve kaya çıkıntılarının gölgelik alanlarında yetişirler.
• Yılbaşı kaktüslerinin gerçek yaprakları yoktur. Yuvarlak ve yassı gövdeleri genellikle yapraklarla karıştırılır.
• Genç kaktüsler genellikle dik bir şekle sahip olur. Bununla birlikte büyüdükçe sarkma ve sarkıt olma eğilimindedirler.
• Bu bitkinin türleri arasında yer alan yılbaşı kaktüsü kış başında çiçek açar. Şükran günü kaktüsü sonbaharda, paskalya kaktüsü ise bahar ortasında çiçek açar. Bununla birlikte daha önce de belirttiğimiz gibi, uygun bakım koşullarında yılda birden fazla kez çiçek açabilirler.
• Bu sukulentler genellikle 25 cm yüksekliğe ve 60 cm çapa kadar büyüyebilir.
• Asılı dalları, düz, parlak ve yeşildir. Bu dallar 90 cm uzunluğa kadar büyüyebilir. Bu dalların ucunda açan çiçekler, yaklaşık olarak 7 cm uzunluğa sahiptir.
• Çiçekleri boru şeklindedir ve kat kat açtığı için çiçek içinde çiçek görünümüne sahiptir. Bu çiçekler, kırmızı, pembe, mor, turuncu ve beyaz olabilirler.

Yılbaşı Kaktüsü Bakımı

Yılbaşı kaktüsü, ortalama ev koşullarında rahatlıkla gelişen ve az bakım gerektiren bir sukulenttir. Bu etli bitki, düşük ışıklı ortamları umursamaz ancak çiçek açması için dolaylı güneş ışığına ihtiyaç duyarlar. Kıyı dağlarda yetiştiği için diğer kaktüslerin aksine daha fazla nem isterler. Çiçeklenme sürecine başlamak için ise dolaylı ışığın yanı sıra karanlığa da ihtiyaçları vardır.

Bu bitki genellikle yılbaşı yaklaştığı zamanlarda çiçek açar. Çiçek açması hep aynı döneme denk gelir ve bu dönem birkaç haftayı kapsar.

Doğrudan güneş ışığına maruz kalması yılbaşı çiçeğinin yapraklarını yakabilir. Bu nedenle evlerin balkonlarında bakılacaksa dahi kısmi gölgede kaldığından emin olunmalıdır.

Nem seven bu bitkinin, kuru bir ortamda tutulmaması gerekir. Eğer kuru bir ortamda tutulacaksa, saksının altına suyla dolu çakıl kovası yerleştirmek nem seviyesini arttıracaktır.

Çiçeklenme döneminin sonunda uykuda olmaları gerekir. Bu süre zarfında daha az neme, serin bir ortama ve daha az ışığa ihtiyaç duyarlar. Uyku dönemlerinde 10 ila 12 derece sıcaklıkta ve 12-14 saat boyunca karanlıkta olmaları bu bitkiyi mutlu edecektir.

Yılbaşı Kaktüsü Su İhtiyacı

Saksıda yetiştirilen bitkilerin toprağının üst kısmı kuru olduğundan sulama yapılabilir. Yılbaşı kaktüsleri nemli bir ortamı tercih eder ve kuru toprakta yaşayamazlar.

Bu bitkiler sulanacağı zaman iklim ve çevresel koşullar dikkate alınmalıdır. Bitki sıcak ve kuru bir iklimde yetişiyorsa, her iki, üç günde bir sulanmalı ve gölge bir alana yerleştirilmelidir. Serin ve nemli bir ortamda ise haftada bir kez sulamak yeterli olacaktır. Çiçeklenmeyi teşvik etmek için sonbahar ve kış aylarında, tomurcuk verdiği zamanlarda sulama azaltılmalıdır.

Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişmesine karşın aşırı sulamaya karşı hassas bir bitkidir. Toprağı çok nemli olduğu zamanlarda mantar çürüklüğü yaşanabilir ve yaprakları dökülmeye başlar. Sprey şişesiyle kaktüsü düzenli olarak buğulamak aşırı sulamanın önüne geçebilir.

Yılbaşı Kaktüsü Saksı ve Toprak Seçimi

Bu bitkiler çok fazla kök yapmamaktadır. Buna karşın kökleri her toprağa uymazlar. Çürümeye oldukça müsaittirler. Havadar ve gözenekli toprak seçimi yapılmalıdır. Doğal humuslu kara toprak bu bitkiler için ideal seçim olacaktır. Fakat bu toprağı direkt olarak kullanmamak gerekir. 1 ölçü humuslu toprak, 1 ölçü çay posası ve 2-3 mm dere kumu en uygun karışım olacaktır.

Köklerin rahat sığacağı bir saksı seçimi, bu bitkiler için yeterli olacaktır.

Yılbaşı Kaktüsü Çoğaltma

Yılbaşı kaktüslerini çoğaltmak oldukça kolaydır. Kaktüsün gövde ucundan küçük bir Y şeklinde kesim yapılır. Kesilen parçanın sağlıklı olduğundan emin olmak gerekir.

Kök çürüklüğünü engellemek için, kesilen parçaların birkaç saat boyunca dinlenip kuruması beklenmelidir. Çelikler kuruduktan sonra, iyi drene bir kaktüs karışımına ekilmelidir.

Bu çelikler, bol miktarda dolaylı ışık alan bir yere yerleştirilmelidir. Yeni ortama alışana kadar idareli sulanması gerekir. Yaprakların ucunda yeni büyümeler başladığında, yeni yerlerine alıştıklarını gösterir.

Ekim yapıldıktan sonra başlangıçta biraz solmaları normaldir. Düzenli bakımınıza devam etmelisiniz.

Yılbaşı Kaktüsü Gübreleme

Mayıs ayı ve ekim ayı arasındaki dönemde düzenli olarak ayda bir kez gübreleme yapılabilir. Gelişimi hızlı olan yılbaşı kaktüsleri için 15-20 günde bir defa sıvı bitki besini verilebilir.

Gübrelemenin dikkatli yapılması gerekir. Fazla gübre köklere zarar verebilir. Bu bitkilerin besin ihtiyacını daha çok besinli su fısfıslayarak karşılamak daha iyi olacaktır. Besini normal ölçüsünün üç katı suyla karıştırarak ve sabah vakitlerinde ya da akşam serinliğinde üzerine fısfıslamalısınız. Bu işlem haftada iki, üç defa yapılabilir.

Yılbaşı Kaktüsü Budaması

İlkbahar aylarında mevcut yaprakların yüzde 80’e yakını budanmalıdır. Bundan daha fazlası ise yapılmamalıdır. Bu bitki hiç budanmasa da sorun teşkil etmeyecektir.

Yılbaşı Kaktüsü Zararlıları

Genellikle yaprak bitleri bu kaktüslere bulaşmazlar. Ancak yeni gelişen kısımlarda yine de bu bitler görülebilir. Bu durumda ince bir fırça yardımıyla bu sorun çözülebilir. Hindistan cevizi lifinin fazla kullanıldığı durumlarda pamuklu bitler köklerde çok fazla türeyebilir. Toprak karışımı hazırlanırken dikkat edilmelidir.