Sıcaklığa karşı oldukça dayanıklı olan zakkum çiçekleri, kayalıklarda dahi rahatlıkla yaşayabilmesi ve dayanıklılıklarıyla bilinmektedir. Buna karşın oldukça gösterişli, narin ve kokulu çiçeklere sahiptirler.

Botanik adı Nerium oleander olan zakkum çiçeği, koyu yeşil yapraklara sahiptir. Çiçekleri genel olarak pembe renkledir. Farklı kültivarlarında turuncu, kırmızı, beyaz ve sarı çiçeklere de sahip olabilir. Uzun bir dönem boyunca çiçek açabilirler. Zakkumlar, ilkbahar aylarından yaza kadar 8 santim uzunluğa kadar ulaşabilmektedir. Sıcak bir iklimde yaşıyorsanız sonbahar aylarında da çiçek açmaya devam ettiğini görebilirsiniz.

Bu çiçekler, susuzluğa kaktüsler kadar dayanıklıdır ve güneşi çok severler. Neredeyse hiçbir ilgi beklemezler. Bu sebeple çiçek isteyen ancak bakımını unutanlar için oldukça ideal bir seçenektir. Marmara, Ege ve Akdeniz'de bu bitki sık görülen çalı türü süs bitkisidir.

Zakkum Çiçeğine Genel Bakış

Nerium olaender, apocynaceae familyasına aittir ve Nerium cinsinin tek türüdür. Çalı şeklinde olmalarına karşın ciddi boylara ulaşabilirler. Susuz kalmadığı sürece birkaç yılda 6 metreye kadar uzayabilir. Budama ile şekillendirildiğinde ise sürekli çiçek açan küçük bir ağaca kavuşabilirsiniz.

Kış mevsiminin sert geçtiği iklimler ev içi bitkisi olarak yetiştirilebilir. Ancak yaz aylarında dış mekânlara almalısınız. Bu bitkinin anavatanı için kesin bir bilgi vermek oldukça zordur. Çin'den Akdeniz çevrelerine kadar yaygın bir şekilde yetiştirilen bitkilerden biridir. Yüzyıllardır yetiştiriliyor olmaları ve tohumlarıyla kendiliğinden çoğalmaları nedeniyle çok geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Doğal ortamlarında kendiliğinden yetiştiği yerler genel olarak kuru dere yataklarıdır. Bunun yanı sıra tropikal ve subtropikal bölgelerde de kendi kendilerine yetişirler. Akdeniz'de ve Güney Asya'da çok geniş bir popülasyona sahiptirler.

Uzun süreler boyunca şiddetli sıcaklığa dayanabilen zakkumlar, kuraklığa ve kızgın güneşe fazla aldırış etmezler. Kış aylarında ise eksi sekiz dereceye kadar uyum sağlayabilirler. Eksi sekiz derecenin altında ise yavaş yavaş yıpranmaya başlarlar. Hava sıcaklığı eksi 13 derecelere düştüğünde, kısa süreli olsa da dayanabilirler. Bu kadar düşük sıcaklıklarda genç dallar kuruyacak ve azalacaktır. Bununla birlikte bazı kültivarları eksi 6 derecenin altına dayanamamaktadır.

Sıcak iklime sahip olan bölgelerde parklarda, yol kenarlarında, bahçelerde ve çitlerde kullanılabilmektedir. Uygun şartlar sağlandığı sürece balkonda saksıda da yetiştirilebilirler. Zakkum çiçeğinin 400'den fazla kültivarı vardır. Genel olarak pembe renkli çiçekleri olsa da beyaz, kırmızı, turuncu renklerde katmerli çiçeklere de sahip olabilirler. Ayrıca bazı kültivarları bodur kalır ve daima dipten yeni gelişen ince dallarla çiçek açarlar.

Zakkum Çiçeği Bakımı

Eğer bir seradan zakkum fidanı alıyorsanız, orta sapının dik ve güçlü olmasına dikkat etmelisiniz. İki yaşında bir fidan bulabilirseniz bu en iyisidir. Zakkum çiçeği bakımında en önemli konulardan biri kültivarın özelliğine bakarak budama yapmaktır.

Bu bitkileri çok gövdeli ya da tek gövdeli ağaç formunda yetiştirebilirsiniz. Tek gövdeli bir ağaç istiyorsanız, diğer tüm saplarla birlikte ana gövdeden çıkan yan dalları yarı boya getirmelisiniz. Bunun yanı sıra bitkiyi bambu tarzı bir sırıkla desteklemelisiniz. Sırığın toprağın içine ve gövdenin yanına dikilmesi gerekir. Bitkiyi sırığa bağlayarak sabitlemelisiniz. Bu bitkinin bakımı son derece kolay olsa da dikkat etmeniz gereken bazı faktörler olduğunu unutmamalısınız.

Toprak

Zakkum çiçeği toprak konusunda pek seçici değildir. Aşırı asitli ve kireçli olmayan, biraz humuslu ve süzek bir toprak yeterli olacaktır. Bu bitkiler verimsiz topraklara dahi uyum sağlayabilirler. Birçok Akdeniz bitkisine benzer şekilde alkali toprağı tercih etse de asidik ya da nötr topraklarda da yetişebilir.

Işık

Zakkum çiçeği tam güneşi seven bitkilerden biridir. Ne kadar çok güneş alırsa o kadar iyi bir gelişim gösterir. Kısmi gölge alanları tolere ediyor olsa da yaprakları daha az gelişecektir. Eğer bahçenize ekecekseniz, mutlaka sürekli güneş alan bir konum tercih etmelisiniz. Evde bakıyorsanız, güneye bakan bir balkonYapılarda dış duvar seviyesinin önünde, genellikle üstü de açık olan bölüme verilen isim. Balkonlara kapı aracılığıyla giriş çıkış yapılır. More zakkum çiçeği için ideal olacaktır.

Sıcaklık ve Nem

Eksi 5 dereceye kadar düşük sıcaklıkları tolere edebilen zakkum çiçeği, kısa sürekli olması koşuluyla eksi 13 dereceye kadar dayanabilir. Eğer yaşadığınız iklimde sıcaklıklar eksi 5 derecenin altına iniyorsa, bitkiyi saksıda yetiştirmeli ve kış aylarında iç mekâna taşımalısınız.

Sulama

Eğer yetişkin bir zakkum çiçeğiniz varsa, sulamaya çok ihtiyaç yoktur. Ancak yaz aylarında susuz bırakmamaya da dikkat etmelisiniz. Yaz aylarında yeterince su vermeniz durumunda daha fazla çiçeklenecektir.

Henüz küçük bir fidan halinde zakkum çiçeği dikiyorsanız, toprak uzun süreler boyunca kuru kalmayacak şekilde sulama yapmalısınız.

Saksıda zakkum çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, sulama konusunda daha dikkatli olmalısınız. Hem yaz aylarında hem de kış aylarında saksıdaki toprağı uzun süreler boyunca kuru bırakmamalısınız. Yaz aylarınsa toprağın üst kısmı kuruduğunda sulama yapabilirsiniz. Kış aylarında ise sulama düzeninizi seyreltmelisiniz.

Gübreleme

Ekim yaptığınız toprak çok kötü ve besin değerlerinden yoksun değilse, gübreleme yapmaya da gerek yoktur. Eğer ekim yaptığınız toprakta hiç besleyici değer kalmadıysa sığır ve koyun gübresi kullanabilirsiniz. Gübrelemeyi iki, üç yılda bir kez yapmanız yeterli olacaktır.

Saksıda yetiştirilen zakkum çiçeği için ise gübreleme yapmak daha fazla önem arz etmektedir. Saksı bitkileri için üretilen genel amaçlı bitki besininden ayda iki kez kullanmanız yeterli olacaktır. Bu besin takviyeleri genel olarak suya karıştırılarak kullanılmaktadır. Eğer yüksek dozajlı suni bir gübre kullanırsanız, kökler yanacaktır. Buna karşın bu gübreleri seyrelterek dikkatli biçimde kullanabilirsiniz.

Zakkum Çiçeği Nasıl Budanır?

Zakkum çiçeğinin budanması son derece önemlidir. Budama işleminin kış aylarının sonunda yapılması gerekir. Eğer genç bir zakkum fidanınız varsa, birkaç yıl boyunca budamadan bırakmanız daha iyi olacaktır. Gür gelişen bir zakkum çiçeğiniz varsa, seyrekleştirme ve şekil verme için budama yapabilirsiniz. Üçüncü yıldan itibaren ise düzenli olarak budama yapmakta fayda var.

Minyatür Zakkum Çiçeğinin Budanması

Eğer bodur tarzda bir zakkum çiçeğiniz varsa, üç yaşından başlayarak her yıl kış aylarının sonunda dipten budama yapmalısınız. Yaz aylarında ise çiçekleri geçen dalların yarısına kadar budama yapabilirsiniz. Bu dalların bazılarını dipten kesmenizde de sakınca yoktur.

Ağaç Tipi Zakkum Çiçeğinin Budanması

Ağaç tipi bir zakkum çiçeği yetiştirmek istiyorsanız, budamaya dikkat etmelisiniz. Ancak bu budama tarzını bodur türlere uygulamamalısınız. Üçüncü yıldan itibaren yeni çıkan filizleri dipten köreltmelisiniz. En güçlü gövdeyi bırakırken, diğer tüm gövdeleri dipten kesmeniz gerekir. Ana gövde olarak belirlediğini dalın yukarıdan gelişen filizlerine ise dokunmanıza gerek yoktur. Ancak bunları her yıl en alttan başlayarak azaltın. Eğer bunları budamazsanız, esas dalınız güç kaybedecektir. Bu da gelişimi yavaşlatacak, ana gövdenin ince kalmasına neden olacaktır.

Büyük Zakkum Çiçeklerinin Budanması

Eğer çok güçlü ve birkaç gövdeye birden sahip olan zakkum çiçeğiniz varsa, ana gövde dışındaki tüm kök ve dip sürgünleri yok etmelisiniz. Her yerden uzayan dallar çiçek açma verimini düşürecektir. Çiçekleri gelişmiş olan dalları ise aşağıdan başlayarak budamanız daha faydalı olacaktır.

Budadınız her dal birden fazla yeni dal çıkacaktır. Bu dalların her biri ise yaz boyunca çiçek açar. Sulama ve solmuş çiçeklerin budanmasına dikkat ettiğiniz sürece, zakkumlar sürekli olarak çiçek vermeye devam eder. Sonbahar aylarında soğukların başlamasıyla gelişimi ise duracaktır. Bu dönemde hiç çiçek açmamış olan, tomurcukların durduğu dallara dokunmamalısınız. Bunlar kış aylarını hiç bozulmadan geçirecek, havalar ısındığında ise gelişmeye devam ederek, erkenden çiçek açacaktır.

Zakkum Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?

Zakkum çiçeklerini tohumla üretmek mümkün olsa da birçok kültivarı tohum vermemektedir. Bu sebeple dallarını köklendirmek çok daha faydalı ve başarılı olacaktır. Tohumdan büyütmek çok zaman aldığı gibi, başarı şansı da düşüktür.

Zakkum çiçeği çoğaltma işlemi için yarı olgun dal çeliğini kullanabilirsiniz. Yaz aylarının sonu ve sonbahar aylarının başında çoğaltma işlemini gerçekleştirmelisiniz. Dallarda en az üç yaprak olması gerekir. Seçtiğiniz dalların ilkbahar ayında sıfırdan gelişmiş olması ancak tam olarak olgunluk dönemine erişmemiş olması gerekir. Eğer verimsiz bir toprakta, cılız bir zakkum çiçeğiniz varsa, çelik almak riskli olacaktır. Çeliğin 8 ila 30 santim arasında olması gerekir.

Suda köklendirerek de çoğaltma işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Bir yaşından daha büyük olmayan dalları mayıs ve haziran aylarında açık havada suda köklendirebilirsiniz. Kalın dalların kök verme becerisi daha yüksektir. Aldığınız dalları az güneşli yerlerde tutmalısınız. Üç ay geçtikten sonra ya da sonraki ilkbahar aylarında esas saksıya alabilirsiniz. Fakat bu aşamaya kadar köklerini köklendirme toprağında tutmalısınız.

Zakkum Çiçeğini Kışlatma

Zakkum çiçeği, Türkiye'de en fazla eksi 13 dereceye kadar dayanabilir. Bu şartlarda yapraklar yıpransa da yaşamaya devam edecektir. Eğer kış ayları eksi 7 dereceden daha soğuk oluyorsa ve bahçede bakım yapmak istiyorsanız, güneye bakan duvar diplerine ekmelisiniz. Kış aylarında bahçeye ektiğiniz zakkum çiçeğinin dibine saman, ponza, gübre ve çamur karışımını yaymanız, dalları gazete kâğıdı ve hasırla sarmanız bitkiyi soğuktan koruyacaktır.

Zakkum Çiçeği Zararlıları ve Hastalıkları

Zakkum çiçeğinin pek fazla zararlısı yoktur. Sarı yaprak bitleri yeni dalları ve yaprakları sarabilir. Sayıları çok artmadığı sürece tehlike arz etmezler. Eğer rüzgarsız bir alanda ekim yaptıysanız, bitler tahribat yaratabilir. Bu tahribatlar mantar ve bakteri hastalıklarına neden olacaktır. Bu da zakkum çiçeklerini öldürebilecek sorunların oluşması anlamına gelir. Bu sebeple eğer bitkinizde bit görürseniz, hemen bir çözüm yolu aramalısınız.

Zakkum Çiçeği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Zakkum çiçeğinin bakımı hakkında sıkça sorulan bazı sorular vardır. Bunlar şu şekildedir;

Zakkum Çiçeği Kolay Yetişir Mi?

Zakkum çiçekleri gerekli şartlar sağlandığı takdirde çok kolay biçimde yetişmektedir. Bu bitki yol kenarında dahi rahatlıkla yetişmektedir. Asgari düzeyde bakım yaparak çok güzel zakkum çiçeklerine sahip olabilirsiniz.

Zakkum Çiçeği Zehirli Mi?

Zakkum çiçeğinin tüm parçaları zehirlidir. Evde çocuğunuz varsa bitkiyi ulaşamayacağı bir yere koymak iyi bir fikir olacaktır. Tadına bakmak dahi zaman zaman sorunlara yol açabilir. Hayvanlar kötü tadından ötürü yemeyecektir ancak yine de yiyip zehirlenme ihtimali bulunmaktadır.

Zakkum Çiçeği Evde Bakılır Mı?

Uygun şartları sağlamanız durumunda zakkum çiçeğine evinizde saksı bitkisi olarak bakabilirsiniz. Bununla birlikte bahçeye ektiğinizde çok kısıtlı bakım isteyen bu bitkiler, saksıda daha fazla ilgi beklerler.

Zakkum Çiçeği Çabuk Büyür Mü?

Zakkum çiçeğinin gelişimini, genel olarak bakımıyla doğrudan ilgilidir. Yeterince su vermeniz ve doğru şartları sağlamanız halinde zakkumların gelişim hızları oldukça yüksektir. Doğru bakılan bir bitki her yıl 30 ila 60 santim arasında uzayacaktır. Soğuktan zarar görseler dahi tabandan hızlı biçimde yeniden büyür ve yeşillenirler.